Mất Cân Bằng Giới Tính Khi Sinh: Nỗi Lo “Thừa Nam Thiếu Nữ”

Mất cân bằng giới tính khi sinh đang nổi lên như một vấn đề đáng báo động tại Việt Nam, với tỷ số giới tính khi sinh liên tục tăng trong những năm gần đây. Điều này không chỉ phản ánh những định kiến xã hội sâu xa mà còn đặt ra nhiều thách thức cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam

Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy tỷ số giới tính khi sinh của Việt Nam đã tăng đáng kể từ năm 2006, sau một giai đoạn tương đối ổn định từ 1999 đến 2005. Cụ thể, tỷ số giới tính khi sinh đã tăng từ 109,8 bé trai/100 bé gái vào năm 2006 lên 113,6 bé trai/100 bé gái vào năm 2023. Đặc biệt đáng lo ngại, từ năm 2012 đến nay, tỷ số giới tính khi sinh luôn duy trì ở mức trên 112, vượt xa mức cân bằng tự nhiên (103-107 bé trai/100 bé gái).

Điều này cho thấy tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam đang diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng, vượt ngưỡng báo động của Liên Hợp Quốc (104-106 bé trai/100 bé gái).

Nguyên nhân gốc rễ từ định kiến giới

Nguyên nhân sâu xa dẫn đến mất cân bằng giới tính khi sinh là do những định kiến giới cố hữu, ưa thích con trai, coi trọng con trai hơn con gái. Tư tưởng “trọng nam khinh nữ” vẫn còn ăn sâu trong tiềm thức của một bộ phận người dân, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. Nhiều gia đình muốn có con trai để “nối dõi tông đường”, “chống gậy khi về già”, hoặc để làm trụ cột kinh tế.

Sự phát triển của công nghệ lựa chọn giới tính

Bên cạnh đó, sự phát triển của công nghệ y tế, đặc biệt là kỹ thuật siêu âm và lựa chọn giới tính thai nhi, cũng góp phần làm gia tăng mất cân bằng giới tính khi sinh. Mặc dù việc lựa chọn giới tính thai nhi đã bị nghiêm cấm, nhưng trên thực tế, việc này vẫn diễn ra khá phổ biến tại một số cơ sở y tế tư nhân.

Hệ lụy khôn lường

Mất cân bằng giới tính khi sinh gây ra những hệ lụy nghiêm trọng đến sự phát triển kinh tế – xã hội, an ninh trật tự và hạnh phúc của mỗi gia đình.

• Ảnh hưởng đến cơ cấu dân số: Mất cân bằng giới tính khi sinh dẫn đến sự mất cân bằng trong cơ cấu dân số theo giới tính, gây ra tình trạng “thừa nam thiếu nữ” khi đến tuổi trưởng thành. Điều này làm gia tăng các tệ nạn xã hội như buôn bán phụ nữ, mại dâm, tảo hôn, kết hôn di cư…
• Tăng nguy cơ bất ổn xã hội: Thiếu hụt phụ nữ có thể dẫn đến cạnh tranh trong việc tìm kiếm bạn đời, gia tăng bạo lực gia đình, và thậm chí gây ra bất ổn xã hội.
• Gây áp lực lên kinh tế – xã hội: Mất cân bằng giới tính khi sinh làm tăng gánh nặng cho các chương trình an sinh xã hội, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực và sự phát triển bền vững của đất nước.
• Tác động tiêu cực đến tâm lý, sức khỏe: Mất cân bằng giới tính khi sinh có thể gây ra những áp lực tâm lý cho phụ nữ, dẫn đến tình trạng trầm cảm, lo âu, thậm chí tự tử.

Giải pháp toàn diện và lâu dài

Để giải quyết vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh, cần có những giải pháp đồng bộ và lâu dài, trong đó tập trung vào các yếu tố sau:

• Thay đổi nhận thức: Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để thay đổi nhận thức, xoá bỏ định kiến giới, nâng cao vị thế của phụ nữ trong gia đình và xã hội.
• Hoàn thiện pháp luật: Cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường xử lý nghiêm các hành vi vi phạm liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi.
• Nâng cao chất lượng dịch vụ y tế: Cần tăng cường kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng các kỹ thuật siêu âm, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa.
• Phát triển kinh tế – xã hội: Cần đẩy mạnh phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao trình độ dân trí, tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia bình đẳng vào các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội.

Mất cân bằng giới tính khi sinh là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự chung tay góp sức của cả cộng đồng. Mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội cần nâng cao nhận thức, hành động chủ động để góp phần xây dựng một xã hội bình đẳng giới, hướng tới sự phát triển bền vững.