Viêm mũi dị ứng là gì: Dấu hiệu và cách điều trị an toàn, hiệu quả

Viêm mũi dị ứng có thể bắt gặp ở bất kỳ đối tượng nào. Bệnh điển hình với các triệu chứng như nghẹt mũi, hắt hơi, sổ mũi kéo dài… Nếu không xử lý kịp thời, viêm mũi dị ứng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, thậm chí gây nhiều biến chứng ở đường hô hấp. Việc tìm ra nguyên nhân và cách điều trị phù hợp là rất quan trọng để kiểm soát tốt bệnh lý này. 

Viêm mũi dị ứng là gì? Các dạng bệnh thường gặp

Viêm mũi dị ứng (tên tiếng anh: Allergic rhinitis) là một phản ứng trong cơ thể con người khi gặp các tác nhân gây kích ứng ở đường hô hấp. Bệnh lý này có thể gặp ở bất kỳ đối tượng nào không phân biệt tuổi tác hay giới tính. 

Theo các bác sĩ chuyên khoa, cơ thể con người có một hệ thống miễn dịch tự nhiên, có nhiệm vụ chống lại các tác nhân có hại xâm nhập vào cơ thể.

Do vậy, khi chẳng may tiếp xúc với một dị nguyên nào đó, cơ thể sẽ phóng thích ra histamin – một chất có tác dụng gây kích ứng mũi gây viêm ở niêm mạc mũi để chống lại các tác nhân kích ứng.

Lúc này, quá trình kích ứng dơ lượng histamin quá mức làm tích tụ dịch lỏng bên trong mũi, dẫn tới xuất hiện các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, khó thở nên được gọi và bệnh viêm mũi dị ứng. 

Tuy nhiên, các bạn cần chú ý, tránh nhầm lẫn giữa viêm mũi dị ứng và viêm mũi thông thường. Mạc dù, hai bệnh lý này có dấu hiệu gần giống nhau tuy nhiên về bản chất là khác nhau. 

• Viêm mũi dị ứng thông thường: Nguyên nhân gây bệnh do nhiễm vi khuẩn, virus. Các triệu chứng bệnh diễn không đột ngột, người bệnh hắt hơi ít, chủ yếu là bị nghẹt mũi nhiều và thường xuyên chảy nước mũi. 
• Viêm mũi dị ứng: Nguyên nhân gây bệnh là do các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, hóa chất, không khí lạnh,… tác động khiến cơ thể sản sinh lượng histamin quá mức gây dị ứng. Khác với viêm mũi thông thường, bệnh viêm mũi dị ứng có dấu hiệu nhanh, đột ngột như hắt hơi liên tục, chảy nước mũi, ngứa mũi,….

Viêm mũi dị ứng được chia thành 3 nhóm chính gồm: 

• Viêm mũi dị ứng theo mùa (có chu kỳ): Bệnh chỉ xuất hiện vào một mùa nhất định và một thời điểm trong năm. Thông thường viêm mũi dị ứng theo mùa gặp nhiều nhất ở mùa xuân. Bởi, thời điểm này khí hậu nóng ẩm lại vào mùa hoa nên có nhiều phấn hoa, nấm mốc do mưa nhiều dễ kích ứng gây viêm mũi dị ứng. Đặc biệt, với những người có sức đề kháng kém như người già, trẻ nhỏ rất dễ bị bệnh ở thời điểm này.
• Viêm mũi dị ứng không theo mùa (không chu kỳ): Đây là tình trạng viêm mũi do dị ứng quanh năm không theo một mùa hoặc thời điểm nhất định nào. Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng viêm mũi dị ứng bất kỳ thời điểm nào nếu cơ thể bắt gặp một dị nguyên nào đó như bụi bẩn, lông động vật, không khí lạnh,…
• Viêm mũi dị ứng nghề nghiệp: Dạng viêm mũi dị ứng này thường gặp ở những người thường xuyên làm việc ở môi trường có các dị nguyên như hóa chất, sợi bông, khí SO2, khí gas,…

Tại sao bị viêm mũi dị ứng?

Viêm mũi dị ứng là tình trạng cơ thể sản sinh ra chất histamin để chống lại các dị nguyên lạ tác động vào cơ thể.

Các dị nguyên có khả năng gây viêm mũi dị ứng như: 

• Dị nguyên dị ứng trong nhà: Bụi bẩn, lông động vật, khói thuốc lá,… là một trong những nguyên nhân gây bệnh thường gặp. Bởi chúng có kích thước nhỏ, dễ dàng xâm nhập vào niêm mạc mũi gây kích ứng dẫn tới chứng bệnh.
• Chất dị ứng trong không khí: Thường gặp là phấn hoa, nấm mốc,… thường gặp nhiều nhất ở mùa xuân, mùa mưa nhiều. 
• Dị nguyên gây bệnh từ hóa chất: Các hóa chất độc hại có khả năng gây viêm mũi dị ứng như khí gas, chất SO2, FeO,…
• Nguyên nhân do thời tiết: Không khí lạnh, nóng ẩm thất thường cũng là tác nhân gây bệnh thường gặp. 

Ngoài ra, một số tác nhân khác gây viêm mũi dị ứng như ảnh hưởng bệnh lý khác (hen suyễn, mề đay, tổ đỉa…), lạm dụng thuốc tây, thực phẩm dễ gây dị ứng (hải sản, trứng, sữa,…), cấu tạo mũi bất thường,….

Dấu hiệu viêm mũi dị ứng thường gặp

Khi bị viêm mũi dị ứng, người bệnh phải đối diện với nhiều triệu chứng khó chịu như:

• Viêm mũi dị ứng hắt hơi liên tục, sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi, muốn hắt hơi nhưng không hắt hơi được.
• Chảy nước mũi, dịch mũi có màu vàng xanh, trắng hoặc trắng đục. 
• Bị bị mất khả năng phân biệt mùi, điếc mũi và có hiện tượng ngủ ngáy. 
• Đỏ mắt, chảy nước mắt, 
• Hiện tượng ù tai, khó thở.
• Viêm mũi dị ứng gây ho, kèm theo dấu hiệu ngứa cổ họng, đau họng,…
• Da xuất hiện mụn nước hoặc phát ban, mẩn ngứa,…
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, tinh thần kém,…

Các dấu hiệu viêm mũi dị ứng này sẽ ngày càng nặng hơn nếu tình trạng bệnh không được kiểm soát đúng cách. Điều này sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tinh thần và sức khỏe người bệnh. 

Viêm mũi dị ứng để lâu có sao không?

Viêm mũi dị ứng gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến người bệnh khó tập trung làm việc, học tập. Đặc biệt các triệu chứng viêm mũi do dị ứng kéo dài, bệnh phát triển nặng thành mãn tính có thể dẫn tới nhiều hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe. 

Viêm mũi dị ứng để lâu có thể gây ra các biến chứng như: 

• Biến chứng ở đường hô hấp

Mũi thuộc hệ thống Tai Mũi Họng. Do vậy khi niêm mạc mũi bị tổn thương, dị ứng không được kiểm soát đúng cách sẽ làm ứ dịch tạo viêm. Sau đó quá trình viêm nhiễm và các dị nguyên sẽ dễ dàng lây lan tới đường hô hấp gây ra nhiều biến chứng xấu như viêm họng, viêm xoang, viêm amidan,…

• Viêm mũi dị ứng gây viêm xoang

Viêm xoang là một trong những biến chứng thường gặp nếu viêm mũi dị ứng không được điều trị kịp thời và dứt điểm. Bởi các tác nhân gây viêm mũi dị ứng cũng chính là tác nhân khởi phát chứng bệnh này. 

• Biến chứng ở mắt

Các biến chứng viêm mũi do cơ thể bị dị ứng không dừng lại ở hệ hô hấp mà có thể dẫn tới những ảnh hưởng ở thị giác gây biến chứng như xước giác mạc, ngứa mắt, giảm thị lực, viêm kết mạc,…

• Biến chứng rối loạn giấc ngủ

Các triệu chứng viêm mũi do dị ứng các dị nguyên từ môi trường, không khí, thời tiết xuất hiện cả ngày lẫn đêm, đặc biệt là vào buổi tối và ban đêm khi không khí lạnh tràn xuống sẽ khiến tình trạng bệnh nặng hơn gây ra hiện tượng rối loạn giấc ngủ. 

Chẩn đoán bệnh viêm mũi do dị ứng bằng cách nào?

Để chẩn đoán có bị viêm mũi dị ứng hay không các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và là các xét nghiệm cần thiết. Dựa vào kết quả sẽ đưa ra nhận định chính xác từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp cho từng đối tượng. 

• Thăm khám lâm sàng: Người bệnh sẽ được bác sĩ hỏi về các dấu hiệu ở mũi thường gặp trong thời gian gần. Có bị chảy nước mũi không, dị ứng khi tiếp xúc với tác nhân nào, thời gian xuất hiện các kích ứng ở mũi,…
• Nội soi mũi: Thông qua hình ảnh nội soi bác sĩ sẽ xác định tình trạng niêm mạc mũi có bị tổn thương hay không để kết luận tình trạng bệnh. 
• Test tìm dị nguyên: Đầy là phương pháp test kích thích với các dạng như test nhỏ mũi, test nóng hoặc test lạnh bằng việc nhỏ một dị nguyên vào bên trong mũi từ đó xác định nguyên nhân gây bệnh do đâu. 

Khi nào nên thăm khám bác sĩ?

Việc điều trị viêm mũi do dị ứng sẽ dễ dàng hơn khi bệnh mới khởi phát. Do vậy, người bệnh nên chủ động thăm khám chuyên khoa Tai Mũi Họng khi nghi ngờ có dấu hiệu của chứng bệnh như: 

• Thường xuyên hắt hơi, chảy nước mũi, ngứa mũi. 
• Dị ứng khi tiếp xúc với một dị nguyên nào đó như phấn hoa, lông động vật,…
• Hiện tượng cảm cúm kéo dài không thuyên giảm. 

Cách điều trị viêm mũi dị ứng hiệu quả

Viêm mũi dị ứng không gây đe dọa tới tính mạng. Nhưng các triệu chứng bệnh kéo dài sẽ là một cản trở lớn tới sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do vậy, bệnh nhân nên chủ động lựa chọn phương pháp chữa bệnh dứt điểm để không bị chứng bệnh làm phiền.

Mẹo chữa viêm mũi dị ứng tại nhà

Một số phương pháp chữa viêm mũi dị ứng theo kinh nghiêm dân gian được nhiều người áp dụng như:

• Dùng nước ép tỏi

Bạn dùng khoảng 2 – 3 tép tỏi ép lấy nước cốt. Sau đó trộn nước ép tỏi với mật ong theo tỷ lệ 1:1. Sau khi vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý, bạn nhỏ dung dịch này vào bên trong mũi. Kiên trì áp dụng mẹo trị viêm mũi bằng tỏi mỗi ngày để giúp cải thiện các triệu chứng bệnh. 

• Uống trà gừng

Gừng có tính ấm giúp lưu thông khoang mũi và cải thiện tình trạng nghẹt mũi, khó thở hiệu quả. Do vậy, người bệnh có thể sử dụng  vài lát gừng tươi hòa nước ấm và có thể thêm một chút mật ong vào rồi thưởng thức. 

• Xông mũi bằng thảo dược

Xông mũi bằng thảo dược sẽ giúp làm lưu thông đường thở, cải thiện tình trạng dịch mũi ứ đọng từ đó cải thiện các triệu chứng nghẹt mũi, chảy nước mũi, khó thở do viêm mũi dị ứng gây ra.

Cách xông mũi thảo dược rất đơn giản, bạn có thể sử dụng các thảo dược như sả, tía tô, bạc hà đun với 300ml nước sôi sau đó dùng xông hơi khoảng 15 phút.

• Chữa viêm mũi dị ứng bằng mật ong và tỏi

Mật ong và tỏi có tính kháng viêm đồng thời giúp làm ẩm đường thở. Do vậy, khi bị viêm mũi dị ứng bạn có thể dùng nước ép tỏi hòa vời mật ong theo tỷ lệ bằng nhau.

Sau đó dùng bông thấm một lượng hỗn hợp vừa phải rồi nhét vào hai bên lỗ mũi. Nhờ cách này, các hoạt chất của mật ong và tỏi sẽ giúp đào thải vi khuẩn và bụi bẩn cải thiện các triệu chứng do bệnh gây ra.

Chữa viêm mũi dị ứng tại nhà bằng mẹo dân gian có ưu điểm dễ thực hiện, tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên cách này giúp giảm làm giảm bớt triệu chứng phần nào chứ không thể loại bỏ hoàn toàn. 

Thuốc điều trị viêm mũi dị ứng

Để điều trị viêm mũi dị ứng dứt điểm, người bệnh nên tới bệnh viện chuyên khoa. Tại đây, dựa vào những thăm khám và xét nghiệm, bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp 

Một số loại thuốc điều trị viêm mũi dị ứng như: 

• Thuốc kháng histamin: Đây là dạng kháng sinh có tác dụng ức chế quá trình cơ thể sản sinh histamine từ đó giúp cải thiện các triệu chứng viêm mũi hiệu quả. Thuốc kháng histamin có hai dạng là viên uống và thuốc xịt trực tiếp vào hốc mũi như clorpheniramin, Loratadine, Fexofenadine,… 
• Thuốc chống viêm: Có tác dụng kháng viêm, tiêu diệt các dị nguyên gây bệnh đồng thời giảm viêm loét niêm mạc ở mũi. Một số thuốc chống viêm chữa viêm mũi dị ứng như Flixonase, Pivalone,…
• Thuốc xịt chữa viêm mũi dị ứng: Thuốc xịt được sử dụng để xịt trực tiếp vào trong mũi giúp làm sạch đường hô hấp, loại bỏ vi khuẩn và làm dịu các kích ứng. Thuốc thường dùng như xịt mũi chứa corticosteroid,…
• Tiêm thuốc chống dị ứng: Đây là liệu pháp miễn dịch được sử dụng tới khi các triệu chứng bệnh thuyên giảm. 

Lưu ý: Người bệnh sử dụng thuốc kháng sinh điều trị viêm mũi dị ứng cần có sự chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý dùng thuốc nếu không có kiến thức chuyên môn có thể dẫn tới những ảnh hưởng nghiêm trọng do dùng sai liều lượng hoặc thuốc không phù hợp với tình trạng sức khỏe.

Điều trị phẫu thuật 

Với những trường hợp viêm mũi thông thường sẽ được cải thiện sau một thời gian sử dụng thuốc kết hợp chăm sóc, vệ sinh đúng cách. 

Tuy nhiên những trường hợp viêm mũi dị ứng do cấu trúc mũi bị lệch vách ngăn, xuất hiện polyp hay bị thoái hóa cuống mũi sẽ được bác sĩ khuyên nên áp dụng liệu pháp phẫu thuật. Phương pháp này sẽ giúp người bệnh cải thiện bệnh tới 60% do những tác nhân này gây ra. 

Với phương pháp này, người bệnh sẽ được làm tê, gây mê. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành sử dụng máy nội soi và thiết bị chuyên dụng tác để tác động vào vùng mũi giúp định hình lại vách mũi hoặc loại bỏ polyp từ đó giúp cải thiện bệnh. Để đảm bảo an toàn, và hạn chế những rủi ro khi phẫu thuật, người bệnh nên lựa chọn địa chỉ thực hiện uy tín, chất lượng. 

Điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y

Bên cạnh phương pháp trị viêm mũi dị ứng bằng Tây y thì liệu pháp Đông y cũng được nhiều người bệnh lựa chọn. Bởi, Đông y trị bệnh có ưu điểm sử dụng thành phần tự nhiên đảm bảo không gây tác dụng phụ. Đặc biệt, nguyên tắc trị bệnh của Đông y là tác động vào căn nguyên giúp loại bỏ chứng bệnh từ gốc, hạn chế bệnh tái phát. 

Theo Đông y, viêm mũi dị ứng thuộc chứng  tỵ trất, tỵ cừu. Nguyên nhân hình thành bệnh do tỳ khí và thận khí bị hư hàn và phong nhiệt dẫn tới chất dịch ở khoang mũi bị ngưng trệ.

Thêm vào đó, khi huyết không lưu thông, cơ thể tồn đọng nhiều nhiệt độc phát lên gây ra chứng bệnh với các biểu hiện bên ngoài như nghẹt mũi, chảy nước mũi nhiều, khó thở,….

Để điều trị chứng bệnh này, Đông y sử dụng các phép chữa như thanh nhiệt, giải độc, dưỡng khí, đồng thời tăng cường sức đề kháng. Các vị thuốc thường dùng như Hoàng kỳ, Xuyên khung, Phòng phong, Bạc hà, Kim ngân hoa,…

Tùy vào mức độ viêm mũi nặng hay nhẹ, các bác sĩ Đông y sẽ kê đơn, kết hợp các vị thuốc với liều lượng khác nhau để giúp mang lại hiệu quả tối ưu.

Sử dụng thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng người bệnh cần lưu ý kiên trì sử dụng thời gian dài. Ngoài ra, tùy từng cơ địa và thuốc phát huy công dụng ở mức độ khác nhau. 

Viêm mũi dị ứng nên ăn gì, kiêng gì?

Chế độ ăn với người bệnh viêm mũi dị ứng rất quan trọng. Bởi chứng bệnh có thể thuyên giảm hơn nếu bạn xây dựng thực đơn ăn phù hợp. Ngược lại nếu lựa chọn đồ ăn, thức uống có tính kích ứng sẽ khiến triệu chứng bệnh nặng hơn. 

Thực phẩm người bệnh nên ăn

• Người bệnh cần bổ sung nhiều lượng vitamin C và từ các loại trái cây tươi và rau xanh như cam, bưởi, ối, rau súp lơ, cải thảo,… Vì chúng có tác dụng tăng đề kháng và hệ miễn dịch giúp hỗ trợ điều trị viêm mũi dị ứng. 
• Khi bị viêm mũi dị ứng nên ăn nhiều gia vị có tính nóng như gừng, tỏi,… sẽ giúp làm ấm cơ thể. Đặc biệt chúng có nhiều thành phần kháng viêm, đóng vai trò quan trọng để bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây viêm mũi dị ứng. 
• Nhóm thực phẩm giàu kẽm rất tốt cho người để giúp nâng cao hệ miễn dịch giúp chế sự giải phóng histamin gây dị ứng. Người bệnh có thể lựa chọn các thực phẩm như các loại ngũ cốc, thịt lợn, thịt gà,…
• Người bệnh bổ sung lượng nước đủ cho cơ thể, tối thiểu là 2 lít/ngày. Vi nước giúp hỗ trợ quá trình làm thông thoáng đường thở, loãng chất nhầy, tránh tình trạng ứ đọng dịch từ đó giảm các triệu chứng bệnh.

Thực phẩm không nên ăn khi bị viêm mũi dị ứng

• Các loại hải sản có thể gây kích ứng làm dị ứng. Do vậy, người bệnh nên thận trọng khi sử dụng tôm, cua, cá, hàu,….
• Lạnh và một trong những tác nhân làm khởi phát chứng viêm mũi dị ứng. Bởi vậy, người bệnh cần tránh sử dụng các thực phẩm có tính lạnh như kem, nước đá, đồ ăn bảo quản trong tủ lạnh,…
• Bệnh nhân nên kiêng đồ ăn cay nóng vì theo Đông y, chúng có khả năng làm tích tụ nhiệt độc, làm kích thích hệ hô hấp dẫn tới các triệu chứng viêm mũi dị ứng nặng hơn. 
• Các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, nội tạng động vật người bệnh cũng không nên ăn để tránh bệnh tiến triển theo chiều hướng xấu. 
• Rượu, bia, cà phê, nước có gas, thuốc lá,… cũng là tác nhân gây bệnh và khiến triệu chứng viêm mũi dị ứng ngày càng tiến triển xấu, do vậy người bệnh cần loại bỏ hoàn toàn. 

Cách phòng ngừa viêm mũi dị ứng hiệu quả

Để phòng ngừa tình trạng viêm mũi dị ứng khởi phát và hỗ trợ điều trị chứng bệnh hiệu quả, người bệnh nên: 

• Thường xuyên vệ sinh, dọn dẹp không gian sống và làm việc sạch sẽ để loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn – tác nhân gây viêm mũi dị ứng. 
• Bảo vệ hệ hô hấp bằng cách thường xuyên súc miệng, rửa mũi bằng nước muối sinh lý, hạn chế vi khuẩn gây bệnh tấn công. 
• Thường xuyên làm ẩm mũi bằng cách xông hơi nước nóng, máy làm ẩm phòng, uống nhiều nước để tránh niêm mạc khô dễ dẫn tới viêm mũi dị ứng.
• Tránh tiếp xúc với các dị nguyên gây viêm mũi dị ứng như lông động vật, môi trường có khói bụi, hóa chất,…
• Với những đối tượng có cơ địa dễ bị dị ứng, cần bảo vệ cơ thể luôn ấm đặc biệt là khi thời tiết thay đổi, có không khí lạnh,…
• Luyện tập thể dục thể thao mỗi ngày kết hợp dinh dưỡng phù hợp giúp tăng cường sức đề kháng từ đó phòng ngừa chứng bệnh hiệu quả.
• Chủ động điều trị viêm mũi dị ứng ngay khi phát hiện có dấu hiệu ban đầu. 

Viêm mũi dị ứng là một trong những bệnh Tai Mũi Họng có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát được nếu lựa chọn phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp.

Do vậy, người bệnh ngay khi thấy có triệu chứng nên chủ động thăm khám chuyên khoa từ đó để hướng điều trị và bảo vệ sức khỏe đúng cách.