Bệnh Phong Lạnh Nổi Mề Đay Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Bạn đã bao giờ trải qua cảm giác ngứa ngáy, khó chịu kèm theo những nốt mẩn đỏ trên da khi trời trở lạnh hay tiếp xúc với nước lạnh? Rất có thể bạn đã gặp phải bệnh phong lạnh nổi mề đay. Vậy bệnh này là gì? Có nguy hiểm không và cách điều trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Bệnh phong lạnh nổi mề đay là gì?

Bệnh phong lạnh nổi mề đay, hay còn được gọi là mề đay do lạnh, là một dạng phản ứng dị ứng của da khi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh. Đây là một tình trạng khá phổ biến, trong đó hệ miễn dịch phản ứng quá mức với sự thay đổi nhiệt độ, giải phóng histamine và các chất trung gian hóa học khác gây ra các triệu chứng trên da.

Cơ chế gây bệnh:

Mặc dù cơ chế chính xác gây ra mề đay do lạnh vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng người ta cho rằng khi da tiếp xúc với nhiệt độ lạnh, một số protein trong da bị biến đổi cấu trúc. Hệ miễn dịch nhận diện nhầm các protein này là kháng nguyên lạ và tấn công chúng, gây ra phản ứng viêm và nổi mề đay.

Triệu chứng điển hình

Các triệu chứng của mề đay do lạnh thường xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi tiếp xúc với lạnh. Triệu chứng điển hình của bệnh là sự xuất hiện của các nốt sẩn (mẩn ngứa) màu hồng hoặc đỏ trên da, kèm theo ngứa ngáy dữ dội. Các nốt mẩn này thường xuất hiện ở vùng da tiếp xúc trực tiếp với lạnh, ví dụ như mặt, tay, chân. Ngoài ra, bạn cũng có thể gặp phải các triệu chứng khác như:

• Sưng phù vùng da bị ảnh hưởng.
• Phù mạch (sưng phù ở các mô sâu hơn dưới da).
• Đau đầu, chóng mặt.
• Buồn nôn.
• Khó thở (trong trường hợp phù mạch ảnh hưởng đến đường hô hấp).

Yếu tố nguy cơ:

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh phong lạnh nổi mề đay, bao gồm:

• Tiền sử gia đình: Người có người thân trong gia đình bị mề đay do lạnh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Tuổi tác: Mề đay do lạnh thường gặp ở trẻ em và thanh niên.
• Một số bệnh lý: Người mắc các bệnh lý như viêm gan, nhiễm trùng, hoặc rối loạn tự miễn dịch có thể dễ bị mề đay do lạnh hơn.

Nguyên nhân gây nổi mề đay do lạnh

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra bệnh phong lạnh nổi mề đay vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng một số yếu tố được cho là có liên quan đến bệnh bao gồm:

• Giải phóng histamine: Khi da tiếp xúc với lạnh, tế bào mast giải phóng histamine, gây viêm, ngứa và nổi mẩn.
• Protein lạnh: Ở một số người, lạnh làm protein trong máu kết tủa, kích hoạt hệ miễn dịch gây viêm.
• Tế bào mast nhạy cảm: Một số người có tế bào mast nhạy cảm với lạnh hơn, dễ bị kích hoạt và gây mề đay.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình bạn có người bị mề đay do lạnh, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Nhiễm trùng: Một số loại nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm virus, có thể kích hoạt phản ứng mề đay do lạnh.
• Một số bệnh lý nền: Các bệnh lý như lupus ban đỏ hệ thống, bệnh tuyến giáp, hoặc ung thư máu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Đối tượng nguy cơ cao

Bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh phong lạnh nổi mề đay, tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ cao hơn bao gồm:

• Trẻ em và thanh thiếu niên.
• Người có tiền sử gia đình bị mề đay do lạnh.
• Người mắc các bệnh lý nền như lupus ban đỏ hệ thống, bệnh tuyến giáp, hoặc ung thư máu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh phong lạnh nổi mề đay có nguy hiểm không?

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh phong lạnh nổi mề đay là một bệnh lành tính và các triệu chứng thường tự khỏi sau khi tránh tiếp xúc với lạnh. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như phù mạch đường hô hấp (gây khó thở) hoặc sốc phản vệ  có thể đe dọa tính mạng.

Dấu hiệu cần thăm khám chuyên khoa

• Mề đay lan rộng, ngứa ngáy dữ dội, không thuyên giảm sau khi áp dụng các biện pháp tại nhà.
• Xuất hiện phù mạch, đặc biệt là phù mạch ở vùng mặt, cổ họng gây khó thở.
• Kèm theo các triệu chứng toàn thân như khó thở, chóng mặt, buồn nôn.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh phong lạnh nổi mề đay dựa trên:

• Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, tiền sử dị ứng, và các yếu tố kích hoạt.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ quan sát các tổn thương trên da để đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Test kích thích bằng đá lạnh: Đây là xét nghiệm phổ biến nhất để chẩn đoán mề đay do lạnh. Bác sĩ sẽ đặt một viên đá lạnh lên da bạn trong vài phút để xem có xuất hiện phản ứng mề đay hay không.
• Các xét nghiệm khác: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, xét nghiệm dị ứng để loại trừ các nguyên nhân khác gây nổi mề đay.

Các chữa bệnh phong lạnh nổi mề đay đơn giản

Mục tiêu điều trị bệnh phong lạnh nổi mề đay là giảm triệu chứng và ngăn ngừa các đợt bùng phát. Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Tránh tiếp xúc với lạnh

Đây là biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa và kiểm soát mề đay do lạnh. Hãy lưu ý những điều sau:

• Mặc ấm: Mặc nhiều lớp quần áo, đặc biệt chú ý giữ ấm vùng da nhạy cảm như tay, chân, mặt, cổ. Sử dụng găng tay, khăn quàng cổ, mũ len khi ra ngoài trời lạnh.
• Điều chỉnh nhiệt độ môi trường: Giữ ấm phòng ở và nơi làm việc. Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, ví dụ như từ phòng ấm bước ra ngoài trời lạnh.
• Tắm nước ấm: Sử dụng nước ấm để tắm và rửa mặt. Tránh tắm nước lạnh hoặc bơi lội trong nước lạnh.
• Hạn chế đồ uống lạnh: Hạn chế uống nước đá hoặc đồ uống lạnh.

Sử dụng thuốc tân dược

• Thuốc kháng histamine: Các loại thuốc kháng histamine như cetirizine, loratadine, fexofenadine có thể giúp giảm ngứa và sưng.
• Kem bôi chứa corticosteroid: Kem bôi chứa corticosteroid có thể giúp giảm viêm và ngứa.
• Thuốc ức chế leukotriene: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ức chế leukotriene như montelukast để kiểm soát triệu chứng.
• Omalizumab: Là một loại thuốc kháng thể đơn dòng, có thể được sử dụng trong trường hợp mề đay do lạnh mạn tính không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Các biện pháp hỗ trợ khác

• Chườm lạnh: Để xoa dịu vùng da mẩn ngứa, bạn có thể chườm lạnh bằng túi chườm hoặc khăn bọc đá. Lưu ý không để đá chạm trực tiếp vào da, tránh bị bỏng lạnh.
• Tắm bột yến mạch: Bột yến mạch có tính chất làm dịu da, giảm ngứa. Bạn có thể thêm bột yến mạch vào nước tắm hoặc làm thành hỗn hợp sệt để đắp lên vùng da bị mề đay.
• Dưỡng ẩm da: Sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ, không mùi thơm để giữ ẩm cho da, ngăn ngừa khô da và ngứa ngáy.
• Chọn trang phục thoải mái: Ưu tiên quần áo rộng rãi, chất liệu cotton thấm hút mồ hôi, giúp da “dễ thở” và giảm thiểu kích ứng, đặc biệt là khi thời tiết nóng bức.
• Giảm stress: Stress có thể làm nặng thêm triệu chứng mề đay. Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền định có thể giúp kiểm soát stress và cải thiện triệu chứng.

Bài thuốc Đông y trị bệnh phong lạnh nổi mề đay

Theo Đông y, mề đay do lạnh là do phong hàn xâm nhập, gây ứ trệ khí huyết. Điều trị tập trung vào khu phong tán hàn, ôn ấm kinh lạc, kết hợp bổ chính khu tà.

Các bài thuốc uống thường dùng như:

• Bài thuốc giải biểu, khu phong, tán hàn: Sử dụng các vị thuốc có tính ấm, vị cay như ma hoàng, quế chi, khương hoạt, phòng phong, kinh giới, bạc hà… giúp phát tán phong hàn, ôn ấm kinh lạc, thông lợi khí huyết, giảm ngứa, tiêu sẩn.
• Bài thuốc bổ khí huyết: Đối với trường hợp chính khí suy yếu, cần kết hợp bổ khí huyết bằng các vị thuốc như đảng sâm, hoàng kỳ, bạch truật, đương quy… giúp nâng cao sức đề kháng, tăng cường khả năng chống đỡ với tà khí.
• Bài thuốc thanh nhiệt, giải độc: Nếu kèm theo các triệu chứng nhiệt như sốt, khát nước, tiểu vàng, có thể kết hợp các vị thuốc thanh nhiệt giải độc như kim ngân hoa, liên kiều, bồ công anh…

Cách phòng ngừa nổi mề đay do lạnh

• Giữ ấm cơ thể bằng cách mặc ấm, che chắn kỹ khi ra ngoài, đặc biệt là trong thời tiết lạnh.
• Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột ví dụ như không tắm nước lạnh đột ngột, nên tắm nước ấm.
• Hạn chế tiếp xúc với đồ lạnh, hạn chế uống nước đá.
• Kiểm tra nhiệt độ nước trước khi bơi, khởi động kỹ và hạn chế thời gian bơi trong nước lạnh.
• Hãy xây dựng lối sống lành mạnh để tăng cường sức đề kháng, bao gồm chế độ dinh dưỡng cân đối, tập luyện thể thao thường xuyên và ngủ đủ giấc.
• Sử dụng thuốc dự phòng (theo chỉ định của bác sĩ), như thuốc kháng histamine.
• Áp dụng các phương pháp thư giãn để kiểm soát stress.
• Theo dõi các yếu tố kích hoạt mề đay để nhận biết và phòng tránh.

Bệnh phong lạnh nổi mề đay là một tình trạng phổ biến, thường lành tính nhưng có thể gây khó chịu. Việc nhận biết các triệu chứng, tránh tiếp xúc với lạnh, và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn nghi ngờ mình bị mề đay do lạnh, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.