Bệnh viêm xoang mũi là gì? Phân loại bệnh thường gặp

Bệnh viêm xoang mũi có thể bắt gặp ở nhiều đối tượng không phân biệt độ tuổi và giới tính. Bệnh lý này gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như chảy nước mũi, nghẹt mũi, đau vùng mặt, đau đầu, vai gáy,.. Nếu không sớm nhận biết và kiểm soát kịp thời, viêm xoang mũi không chỉ làm ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày mà còn dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm. 

Bệnh viêm xoang mũi là gì? Phân loại bệnh thường gặp

Viêm xoang hay bệnh viêm xoang mũi thuộc bệnh tai – mũi – họng phổ biến ở nhiều người. Đây là tình trạng tổn thương niêm mạc tại các xoang cạnh mũi.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, xoang mũi được cấu trúc bởi nhiều khe hốc giống như san hô và có lớp lót bởi 1 lớp mềm niêm mạc. Chúng có tác dụng dẫn truyền chất nuôi xương, giảm áp lực của khung xương, đồng thời tạo âm vang cho giọng nói. 

Tuy nhiên, vì một lý do nào đó khiến niêm mạc lớp lót hô hấp bị tổn thương, các khoang xoang bị bít tắc, tồn đọng nhiều dịch mủ không thể thoát ra ngoài gây ra tình trạng phù nề.

Tình trạng kéo dài gây ra các hiện tượng như đau vùng mặt, chảy nước mũi, tắc mũi,… đó được gọi là bệnh viêm xoang mũi. Xoang mũi được chia thành nhiều loại theo cấu trúc, các dạng bệnh viêm xoang mũi thường gặp như:

• Viêm xoang hàm: Đây là dạng bệnh viêm xoang mũi có tỷ lệ người mắc phải cao. Vị trí xoang hàm nằm phía trước cánh mũi. 
• Viêm xoang bướm: Xoang bướm có vị trí nằm sâu nhất bên trong hang mũi, nó gắn liền với tuyến yên và tĩnh mạch hang thị giác. 
• Viêm xoang trán: Xoang trán nằm ở vị trí cao ở vùng gần mắt và chỉ ngăn cách với bộ não bộ bằng một vách xương mỏng. 
• Viêm xoang sàng: Xoang sàng có vị trí nằm giữa hai mắt, nằm dưới phần trán và hướng lên trên hốc mũi. Ngoài ra trong xoang sàng được chia thành 3 nhóm gồm xoang sàng trước, xoang sàng sau, xoang sàng 2 bên. 
• Viêm đa xoang: Đây là tình trạng viêm cục bộ các khoang xoang cùng một lúc. Lúc này người bệnh phải đối diện với nhiều triệu chứng khó chịu gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. 

Ngoài ra, dựa theo mức độ và thời gian xuất hiện chứng bệnh, viêm xoang được chia thành các nhóm như: 

• Viêm xoang mũi cấp tính: Đây là mức độ nhẹ, bệnh mới khởi phát, các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, đau vùng mặt,… chỉ tồn tại thời gian ngắn và tự giảm dần sau khoảng 14 ngày. 
• Viêm xoang bán cấp: Mức độ nặng hơn viêm xoang cấp tính và các triệu chứng kéo dài khoảng từ 4 – 8 tuần rồi tự thuyên giảm. 
• Viêm xoang mạn tính: Mức độ viêm xoang nặng, tình trạng tái phát lại nhiều lần, mỗi đợt tái phát kéo dài khoảng 8 tuần và những đợt tái phát sau thường nặng hơn. 

Các triệu chứng bệnh viêm xoang mũi

Các dấu hiệu viêm xoang mũi rất dễ nhận biết, các bạn có thể tự phát giác chứng bệnh thông qua các biểu hiện như:

• Đau vùng mặt, đau đầu

Lượng dịch mủ ứ đọng trong xoang mũi nhiều, khí huyết không lưu thông được khiến người bệnh thường xuyên bị đau nhức xoang. Cơn đau xuất hiện ở vùng mặt, tránh và lên lên đỉnh đầu, đau lan tỏa sang vùng vai gáy,…

• Cảm thấy đau và tăng áp lực tại xoang

Do dịch mủ ứ đọng trong khoang xoang, nên người bệnh cảm thấy áp lực, đau vùng xoang mũi, thường xuyên muốn hắt hơi nhưng không hắt hơi được. 

• Chảy dịch mũi, nghẹt mũi

Dịch mủ khi tồn đọc gây bít tắc xoang khoang lâu ngày sẽ khiến người bệnh có cảm giác nghẹt mũi, khó thở. Ngoài ra, dịch mũi xanh hoặc vàng chảy xuống có mùi hôi tanh do viêm.

• Dấu hiệu khác

Khi bị bệnh viêm xoang mũi, ngoài các dấu hiệu đặc trưng, người bệnh có thể bắt gặp các triệu chứng khác như ho, sốt, cơ thể mỏi mệt, đau răng, hơi thở có mùi hôi,…

Nguyên nhân gây viêm xoang mũi thường gặp

Các bác sĩ chuyên khoa cho biết, nguyên nhân chính của bệnh viêm xoang mũi là do tình trạng viêm nhiễm tại các xoang khiến dịch nhầy ứ đọng lại rồi tạo thành mũi.

Quá trình viêm nhiễm nặng dần gây chèn ép lên các rễ thần kinh và tạo áp lực lên khoang xoang dẫn tới các triệu chứng khó chịu như đau nhức đầu, đau vùng mặt, chảy nước mũi,….

Các tác nhân dẫn tới tình trạng bệnh viêm xoang mũi thường gặp như:

• Vi khuẩn, nấm

Sự tấn công của các vi khuẩn, virus, nấm men từ môi trường, không khí là tác nhân chính dẫn tới tình trạng viêm nhiễm xoang. Chúng khiến cho niêm mạc lớp lót xoang bị tổn thương đồng thời làm ứ dịch nhầy, lâu ngày dẫn tới tình trạng bệnh viêm xoang mũi. 

• Bệnh viêm xoang mũi dị ứng

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đối với những người có cơ địa dễ bị dị ứng có khả năng bị viêm xoang mũi cao. Một số tác nhân gây bệnh viêm xoang mũi dị ứng như khói bụi, phấn hoa, lông động vật,…

• Cấu trúc khoang mũi

Ở một số trường hợp người bệnh viêm xoang mũi là do có cấu trúc mũi bị lệch vách ngăn bẩm sinh khiến dịch nhầy dễ bị bít tắc tại xoang dẫn tới hình thành chứng bệnh. 

• Viêm xoang do Polyp mũi

Polyp mũi là một khối u mềm xuất hiện ở phần niêm mạc trong mũi hoặc khoang xoang. Thông thường, Polyp mũi không gây đau hay bất kỳ nguy hiểm nào tới sức khỏe.

Tuy nhiên chúng có thể làm cản trở luồng không khí và dịch nhầy đi qua khoang xoang làm ứ đọng lại dẫn tới viêm nhiễm. Polyp mũi có thể dẫn tới bệnh viêm xoang mũi khi vùng mũi thường xuyên bị nhiễm trùng, dị ứng thuốc hoặc gặp tình trạng mãn tính nào đó liên quan tới hô hấp như hen suyễn,…

Ngoài ra, bệnh viêm xoang mũi có thể hình thành có các tác nhân khác như: 

• Mũi thường xuyên phải tiếp xúc với không khí lạnh. 
• Vệ sinh mũi kém khiến vi khuẩn dễ dàng xâm nhập gây viêm nhiễm. 
• Sức đề kháng kém, thường xuyên bị cảm lạnh, cảm cúm.
• Tiếp xúc nhiều với môi trường khói bụi, nhiều hóa chất độc hại,..

Bệnh viêm xoang mũi có nguy hiểm không?

Viêm xoang mũi là một trong những bệnh gây ra nhiều triệu chứng khó chịu làm ảnh hưởng tới sinh hoạt và công việc hàng ngày. Đặc biệt, viêm xoang nặng, mãn tính có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm tới sức khỏe như: 

• Biến chứng tại hệ hô hấp: Xoang mũi nằm trong hệ thống tai mũi họng. Do vậy khi các vi khuẩn tấn công làm viêm nhiễm khoang xoang thì chúng cũng nhanh chóng làm lây lan rộng dẫn tới các bệnh lý khác như viêm tai giữa, viêm phế quản, viêm họng, viêm amidan,…
• Các biến chứng nguy hiểm: Xoang mũi rất gần với hệ thống của thị giác và não. Do vậy khi bị bệnh viêm xoang mũi có thể gây tác động lên các dây thần kinh ở thị giác và não dẫn tới nhiều biến chứng như giảm thị giác, thậm chí mù lòa. Nguy hiểm hơn, bệnh viêm xoang mũi gây biến chứng viêm màng não, áp xe não, đe dọa tới tính mạng người bệnh nếu không được xử lý kịp thời. 

Cách chẩn đoán bệnh viêm xoang mũi

Để xác định người bệnh có bị viêm xoang mũi hay không và mức độ nặng hay nhẹ, các bác sĩ sẽ tiến hành một số thăm khám và xét nghiệm cần thiết như:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về các dấu hiệu thường gặp thời gian gần đây, tần suất và mức độ của các triệu chứng như thế nào. 
• Nội soi, siêu âm hốc mũi: Thông qua hình ảnh nội soi, bác sĩ sẽ có đánh giá về tình trạng hốc mũi, niêm mạc khe mũi và lỗ thông tại các khe để có nhận định về bệnh. 
• Chụp CT hay MRI: Với kỹ thuật này, bác sĩ sẽ có nhận định chính xác nhất về mức độ nghiêm trọng của chứng bệnh viêm xoang mũi và tìm ra nguyên nhân gây bệnh là gì. 

Vậy khi nào cần đi thăm khám bác sĩ? 

Viêm xoang là bệnh khó điều trị, nhất là khi chứng bệnh đã trở nặng. Do vậy, ngay khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ bệnh viêm xoang mũi, người bệnh nên chủ động thăm khám chuyên khoa. 

• Thường xuyên hắt hơi liên tục hoặc muốn hắt hơi nhưng không hắt hơi được.
• Ngứa mũi, chảy nước mũi kéo dài. 
• Cảm thấy đau nhức vùng mặt, đau đầu, chóng mặt. 
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược.

Các cách điều trị viêm xoang mũi hiệu quả

Viêm xoang mũi gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm. Do vậy, khi phát hiện chứng bệnh, người bệnh nên chủ động lựa chọn phương pháp chữa trị để kiểm soát tốt tình trạng, tránh để xoang phát triển nặng. 

Cách trị bệnh viêm xoang mũi tại nhà

Các mẹo trị viêm xoang tại nhà mặc dù không thể loại bỏ căn nguyên gây bệnh. Tuy nhiên chúng lại giúp cải thiện các triệu chứng đau nhức đầu, chảy nước mũi do viêm xoang hiệu quả.

Do vậy khi bị viêm xoang làm phiền, người bệnh có thể thử áp dụng một số mẹo đơn giản tại nhà như: 

• Trị xoang mũi bằng hạt gấc

Hạt gấc được đánh giá là một trong những vị thuốc nam có khả năng điều trị bệnh viêm xoang mũi hiệu quả. Mẹo dân gian sử dụng hạt gấc chữa xoang bằng cách dùng khoảng 20 hạt gấc nước chín, sau đó đợi hạt gấc nguội thì đập dập. Cho hạt gấc vào ngâm với 300ml rượu trắng, khoảng 15 ngày sau là có thể sử dụng. 

Mỗi ngày, người bệnh dùng một bông thấm rượu gấc rồi đắp dọc lên sống mũi khoảng 20 – 25 phút, 2 lần/ngày để giúp cải thiện bệnh. 

• Chữa xoang mũi bằng húng chanh

Húng chanh có hoạt tính kháng viêm, tiêu diệt vi khuẩn ở mũi, miệng họng hiệu quả. Do vậy để cải thiện tình trạng khó chịu do bệnh viêm xoang mũi, bạn có thể dùng một nắm lá húng chanh đun sôi với nước để xông mũi khoảng 15 phút. 

Với cách này, tinh chất húng chanh theo hơi nước đi vào các khoang xoang giúp đẩy dịch nhầy ra ngoài, làm thông thoáng xoang từ đó giảm đau nhức, chảy nước mũi hiệu quả. 

• Mẹo dùng rau diếp cá

Bạn dùng một nắm rau diếp cá, rửa sạch cho vào cối giã nát hoặc cho vào máy xay xay nhuyễn với một chút muối. Sau đó, lọc lấy phần nước cốt, dùng bông thấm nước rau diếp cá nhét vào hai bên mũi kết hợp hít nhẹ để dung dịch thấm vào các xoang. Cuối cùng khi thấy có dịch chảy ra ngoài thì bạn xì nhẹ để các dịch mũi thoát ra ngoài. 

Ngoài ra, bạn nên kết hợp với việc massage vùng mũi và có thể tắm nước nóng thường xuyên để hỗ trợ các phương pháp trị bệnh viêm xoang mũi tại nhà hiệu quả nhất. 

Điều trị bệnh viêm xoang mũi bằng Tây y

Điều trị bệnh viêm xoang mũi bằng Tây y có hai liệu pháp chính là sử dụng thuốc và áp dụng ngoại khoa. Tùy từng mức độ và đối tượng, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ chữa trị phù hợp để mang lại hiệu quả tối ưu nhất. 

Sử dụng thuốc

Các thuốc dùng trong điều trị viêm xoang thường là kháng sinh có tác dụng kháng viêm, giảm đau, lưu thông khoang xoang từ đó giúp giảm các triệu chứng bệnh. 

Một số thuốc trị viêm xoang mũi thường được bác sĩ chỉ định như:

• Thuốc kháng sinh: Thường chỉ định cho trường hợp viêm xoang nặng, mãn tính, Thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, ức chế tình trạng viêm nhiễm không cho viêm xoang phát triển nặng hơn. Các nhóm thuốc kháng sinh trị viêm xoang như penicillin, trimethoprim,…
• Thuốc giảm đau: Có công dụng làm giảm triệu chứng đau nhức vùng mặt, đau đỉnh đầu do viêm xoang gây ra. Một số thuốc như có khả năng xoa dịu cơn đau viêm xoang như aspirin, ibuprofen,… 
• Thuốc thông mũi: Sử dụng ở dạng xịt trực tiếp vào các xoang mũi, có tác dụng làm thông mũi bằng cách đẩy dịch mũi ra ngoài, giảm tình trạng nghẹt mũi, khó thở. Một số dạng thuốc xịt trị viêm xoang như pseudoephedrine, naphazoline,… 
• Thuốc kháng histamin: Thường được sử dụng cho đối tượng bị viêm xoang dị ứng. Thuốc giúp tăng khả năng chống lại phản ứng dị ứng trong cơ thể khi gặp các dị nguyên gây bệnh. 

Có nên mổ viêm xoang hay không?

Phẫu thuật là một trong những phương pháp điều trị viêm xoang mũi mang lại hiệu quả nhanh. Tuy nhiên không phải ai cũng có thể áp dụng phương pháp này. Mổ viêm xoang chỉ được chỉ định cho một số trường hợp nhất định như:

• Bệnh nhân viêm xoang mũi điều trị bằng thuốc nhưng không hiệu quả. 
• Xoang mũi phát triển nặng, tái phát lại nhiều lần, có nguy cơ biến chứng nguy hiểm. 
• Viêm xoang mũi do có sự xuất hiện của polyp hoặc cấu trúc mũi bất thường như lệch vách mũi. 
• Bệnh đã gây ra những biến chứng nguy hiểm ở hệ hô hấp, thị giác, não,…

Liệu pháp phẫu thuật trị bệnh viêm xoang mũi, người bệnh sẽ được gây mê, sau đó bác sĩ sử dụng ống nội khí quản để đặt vào bên trong miệng tạo đường dẫn tới khoang xoang.

Thông qua hình ảnh nội soi, bác sĩ sẽ nhận diện được vị trí bị tổn thương và dùng dụng cụ y tế chuyên dụng để loại bỏ dịch nhầy, dẫn lưu khoang xoang. Đồng thời, chỉnh hình vách ngăn mũi. 

Ưu điểm của mổ xoang mũi là hiệu quả cao, giúp giảm triệu chứng bệnh lên tới 90%. Tuy nhiên nếu lựa chọn địa chỉ phẫu thuật không chất lượng có thể gặp phải những rủi ro như chảy máu liên tục, biến dạng sống mũi, xuất huyết ồ ạt,…

Điều trị bệnh viêm xoang mũi bằng Đông y

Theo quan niệm Đông y, bệnh viêm xoang mũi thuộc thể hư hỏa. Nguyên nhân hình thành bệnh lý do cơ thể suy nhược đồng thời bị nhiễm phong nhiệt, phong hàn kết hợp với nhiệt độc cùng với phế khí và vệ khí hư. Điều này làm các vi khuẩn tác động làm viêm nhiễm, tổn thương niêm mạc mũi dẫn tới các triệu chứng viêm xoang. 

Các bác sĩ Đông y cho biết, viêm xoang càng kéo dài thì âm hư càng nặng. Để trị bệnh triệt để cần tác động vào căn nguyên. Để làm được điều đó, Đông y sử dụng các bài thuốc có khả năng bổ thận âm, tăng cường sức đề kháng loại bỏ nhiệt độ và các tổn thương bên trong cơ thể. 

Ngoài ra, Đông y còn sử dụng thêm các vị thuốc có tác dụng tiêu viêm, từ đó giúp cải thiện nhanh tình trạng đau nhức vùng mặt, đau đầu, chảy nước mũi, nghẹt mũi do viêm xoang gây ra.

Một số vị thuốc có khả năng điều trị bệnh viêm xoang mũi như Kim ngân hoa, Ké đầu ngựa, Hoàng cầm, Huyền sâm, Mạch môn,….

Ưu điểm của thuốc Đông y là thành phần thuốc bào chế từ thảo dược do vậy đảm bảo không gây tác dụng phụ. Đặc biệt với nguyên lý trị bệnh từ trong cơ thể, Đông y có khả năng loại bỏ tận gốc viêm xoang cấp và mãn tính. Tuy nhiên, không phải đối tượng nào sử dụng thuốc Đông y cũng đạt được hiệu quả như mong muốn vì còn tùy thuộc cơ địa ở mỗi người. 

Bệnh viêm xoang mũi nên ăn gì, kiêng gì?

Viêm xoang mũi nên ăn gì và kiêng gì rất quan trọng. Bởi chế độ ăn có ảnh hưởng rất lớn tới tình trạng xoang mũi. Do vậy, người bệnh nên chú ý xây dựng thực đơn ăn hàng ngày phù hợp và khoa học để giúp hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả. 

Viêm xoang mũi nên ăn gì? 

• Rau xanh và trái cây tươi là hai nhóm thực phẩm tốt cho sức khỏe người viêm xoang. Chúng giúp tăng cường dưỡng chất, khoáng chất nâng cao hệ miễn dịch hỗ trợ trị bệnh hiệu quả. 
• Người bệnh nên ăn nhiều thực phẩm giàu omega 3 như cá hồi, hạt óc chó, hạt lanh,… Vì dưỡng chất này giúp cải thiện nhanh các triệu chứng viêm xoang. 
• Các loại gia vị như tỏi, nghệ, gừng,… chứa nhiều hoạt chất kháng viêm tự nhiên giúp kiểm soát tình trạng viêm xoang mũi và hỗ trợ trị bệnh hữu hiệu. 
• Người bệnh viêm xoang mũi nên ăn nhiều các thức ăn bổ phế âm như táo tàu, củ từ, đường đỏ,… bởi theo quan niệm Đông y, nhóm thực phẩm này có công dụng hỗ trợ trị viêm xoang hiệu quả. 
• Uống nhiều nước ấm sẽ giúp dịch nhầy trong xoang mũi loãng ra dễ dàng thoát ra ngoài làm cho khoang xoang thông thoáng, giảm triệu chứng nghẹt mũi. 

Bệnh viêm xoang mũi không nên ăn gì?

• Người bệnh viêm xoang không nên ăn các thực phẩm có khả năng gây dị ứng như hải sản, trứng, sữa,… để tránh tình trạng bệnh nặng hơn. 
• Nhóm gia vị có tính cay nóng như tiêu, ớt,… gây ảnh hưởng xấu tới dạ dày, dẫn tới trào ngược axit và kích thích lên vùng mũi khiến người bệnh cảm thấy khó chịu hơn. 
• Các thực phẩm lạnh như kem, chè hay nước đá người bệnh cũng cần hạn chế. Vì nhiệt độ lạnh gây tác động xấu tới họng và mũi khiến tình trạng viêm xoang mũi nặng hơn. 
• Các loại rượu, bia, cà phê, nước ngọt có gas,… người bệnh cũng cần kiêng kỵ để tránh bệnh phát triển theo chiều hướng xấu.

Cách phòng tránh bệnh viêm xoang mũi hiệu quả

Viêm xoang mũi gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Đặc biệt, bệnh lý này rất dễ tái phát nếu gặp môi trường thuận lợi và mức độ ngày càng nặng hơn. Do vậy, các bạn nên chủ động phòng ngừa bệnh viêm xoang bằng các biện pháp như: 

• Vệ sinh mũi họng sạch sẽ mỗi ngày, bạn có thể sử dụng nước muối sinh lý để súc họng kết hợp rửa nhẹ trong mũi để giúp loại bỏ vi khuẩn, làm sạch thoáng khoang mũi phòng ngừa viêm xoang phát triển. 
• Tránh tiếp xúc với môi trường có dị nguyên gây bệnh như khói bụi, có khói thuốc lá, hóa chất độc hại,…
• Không tiếp xúc với lông động vật, khu vực có nhiều phấn hoa để tránh bị kích thích niêm mạc mũi dễ dẫn tới viêm xoang. 
• Kết hợp chế độ ăn và thường xuyên rèn luyện cơ thể khoa học để giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao đề kháng với các tác nhân gây bệnh. 
• Không nên ngồi nhiều trong phòng điều hòa có nhiệt độ lạnh, đồng thời cần đảm bảo phòng ngủ và làm việc sạch sẽ, thông thoáng. 
• Cần giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng mũi họng khi thời tiết chuyển lạnh để bảo vệ sức khỏe không bị virus cúm, cảm lạnh tấn công dẫn tới viêm xoang mũi.

Bệnh viêm xoang mũi nếu không kiểm soát tốt sẽ gây ảnh hưởng rất lớn tới sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh. Đặc biệt, bệnh lý này rất dễ phát triển dẫn tới mãn tính và có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Do vậy, khi chẳng may bị viêm xoang mũi, người bệnh nên chủ động thăm khám chuyên khoa và lựa chọn phương pháp chữa trị dứt điểm. Đồng thời, các bạn cũng cần chú ý điểm chỉnh lại chế độ ăn và sinh hoạt khoa học để bệnh không có cơ hội tái phát trở lại, nhằm mục đích bảo vệ sức khỏe chính mình.