Mụn nội tiết là gì? Nguyên nhân và cách trị hiệu quả, an toàn

Mụn nội tiết gây ra bởi rất nhiều nguyên nhân như vi khuẩn, di truyền, stress… Mụn này có thể gây ra những tổn thương về da làm mất thẩm mỹ như sẹo lõm, vết thâm… Do đó, cần hiểu rõ mụn nội tiết là gì, nguyên nhân do đâu để tìm được cách điều trị hiệu quả nhất.

Mụn nội tiết là gì?

Mụn nội tiết (tên tiếng anh Endocrine Acne) là hiện tượng mụn xuất hiện do sự thay đổi của nội tiết tố bên trong cơ thể. Sự thay đổi này thường đột ngột gây ra sự rối loạn bên trong. Các hormone tiết ra quá nhiều khiến da bị nhờn, lỗ chân lông bị tắc nghẽn. Từ đó tạo nên môi trường thuận lợi để vi khuẩn phát triển, gây nên mụn nội tiết. Có nhiều loại mụn nội tiết như mụn bọc, mụn viêm, mụn đầu trắng, mụn mủ…

Hiện tượng rối loạn nội tiết tố thông thường xảy ra ở giai đoạn tuổi dậy thì. Do đó, bất cứ độ tuổi nào cũng có nguy cơ mắc phải. Theo thống kê gần đây, có đến 50% nữ giới bị mụn nội tiết. Còn ở phụ nữ bước vào giai đoạn từ 40 – 49 tuổi chỉ còn lại 25%. 

Mụn nội tiết thường xảy ra ở nữ giới nhiều hơn nam giới. Một trong những nhân tố góp phần gây ra mụn nội tiết chính là giai đoạn hành kinh và thời kỳ mãn kinh.

• Thời điểm hình thành mụn: Mụn nội tiết sẽ xuất hiện vào những ngày “đèn đỏ” ở các bạn nữ. Đó là thời điểm mà nội tiết tố thay đổi mạnh nhất. 
• Vị trí nổi mụn: Mụn sẽ xuất hiện ở khu vực xung quanh miệng, vùng xương gò má và quai hàm.
• Hình dạng: Mụn có dạng hình cầu tròn, nhân nằm sâu rất dễ viêm nhiễm và biến đổi thành các dạng viêm sưng khác.

Nguyên nhân gây mụn nội tiết tố là gì?

Mụn nội tiết gây ra do một số nguyên nhân chính như:

• Stress, căng thẳng, mệt mỏi: Tình trạng căng thẳng, mệt mỏi kéo dài là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng rối loạn nội tiết tố. Các tuyến dầu nhờn sẽ sinh tiết mạnh gây tích tụ bã nhờn, tắc nghẽn lỗ chân lông. Cuối cùng nhân mụn được hình thành.
• Lạm dụng các loại thuốc tránh thai: Nếu sử dụng quá nhiều các loại thuốc tránh thai, cơ thể của bạn dễ gặp các tác dụng phụ ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, làm rối loạn hormone gây ra mụn nội tiết.
• Chế độ ăn uống không đảm bảo đủ chất dinh dưỡng: Chất dinh dưỡng bị thiếu hụt khiến cơ thể không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất. Từ đó hình thành mụn nội tiết.

• Yếu tố di truyền: Nếu cha hoặc mẹ có cơ địa dễ dàng bị mụn thì nguy cơ bị mụn ở con cái cũng sẽ rất cao.
• Rối loạn hormone trong cơ thể: Phụ nữ trong thời gian mang thai, sau khi sinh, đang trong chu kỳ kinh nguyệt. Nam nữ trong độ tuổi dậy thì, phụ nữ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh…là những người có nguy cơ bị mụn nội tiết rất cao.
• Chế độ sinh hoạt bất hợp lý: Việc thường xuyên thức khuya hay ăn uống vô tội vạ, các loại đồ cay nóng, rượu bia, chất kích thích, thuốc lá, khiến bạn rất dễ bị nổi mụn.

Những dấu hiệu cảnh báo mụn nội tiết cần biết

Trong giai đoạn tuổi dậy thì, mụn nội tiết sẽ xuất hiện trong khu vực hình chữ T trên khuôn mặt. Khu vực này bao gồm vùng trán, cằm, 2 bên mũi. Đối với người trưởng thành, mụn thường xuất hiện ở phần dưới của khuôn mặt. Khu vực này bao gồm cằm, góc hàm dưới. Một số trường hợp thì mụn có thể xuất hiện ở vùng má.

Ngoài ra, khi những dấu hiệu dưới đây xuất hiện, rất có thể cảnh báo bạn đang bị mụn do rối loạn nội tiết:

• Mụn xuất hiện nhiều ở xương hàm, cằm, vùng miệng: Các tuyến dầu chủ yếu tập trung ở vùng miệng, xương hàm và cằm. Do đó khi bị rối loạn nội tiết, tuyến dầu ở những vùng này sẽ tăng sinh rất mạnh tạo thành nhân mụn. Mụn sẽ mọc rất nhiều ở những vùng này.
• Mụn mọc mỗi tháng một lần: Ở nữ giới, bước thời kỳ kinh nguyệt, mụn sẽ xuất hiện trước chu kỳ một lần/tháng. Khi bước vào giai đoạn mãn kinh, điều này vẫn lặp lại và thường sẽ xuất hiện tại đúng một vị trí.

• Dù đã qua tuổi dậy thì nhưng mụn vẫn mọc nhiều: Trong độ tuổi từ 20 – 30, nội tiết tố cơ thể có rất nhiều thay đổi. Do đó, mụn nội tiết mọc lên nhiều nhất. 
• Mụn là những nốt nang lớn, nốt bọc: Mụn do rối loạn nội tiết gây ra thường thuộc dạng sưng đỏ, viêm nhiễm. Vì vậy mà nang bọc khá lớn. Chúng có xu hướng mọc cùng một vị trí nhiều lần và dễ tái phát sau một thời gian điều trị.

Mụn nội tiết tố có tự hết không? Có chữa được không?

Các chuyên gia, bác sĩ da liễu đã nhận định rằng mụn nội tiết có thể tự hết được. Tuy nhiên, quá trình này rất lâu dài, đòi hỏi bạn phải xây dựng được chế độ ăn uống, sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý. Thông thường thì mụn nội tiết sẽ chỉ hết trong một khoảng thời gian ngắn. Chúng sẽ nhanh chóng quay trở lại sau đó không lâu. Mỗi lần quay lại, chúng sẽ tàn phá da bạn nhanh hơn và trầm trọng hơn. Do đó, tốt nhất là bạn nên chủ động điều trị, phòng ngừa.

Mụn nội tiết tố có thể chữa lành được. Các phương pháp điều trị rất đa dạng: Đông Y, Tây Y, Phương pháp công nghệ cao, tự điều trị tại nhà… Mỗi phương pháp đều có những ưu, nhược điểm riêng. Do đó, cần có những hiểu biết kỹ lưỡng để có thể lựa chọn được phương pháp phù hợp nhất với làn da và cơ địa của bản thâm.

Các chuyên gia da liễu khuyên rằng khi điều trị mụn nội tiết tố, nên chú trọng việc điều trị cả căn nguyên bên trong và bên ngoài. Quá trình điều trị lâu dài nên cần sự kiên trì và theo dõi thường xuyên để cập nhật kịp thời tình trạng.

Các phương pháp trị mụn nội tiết hiệu quả

Cách trị mụn nội tiết tại nhà từ thiên nhiên

Phương pháp điều trị mụn nội tiết tại nhà đơn giản, dễ làm, nguyên liệu dễ tìm. Ưu điểm là bạn có thể chủ động và hầu như ai cũng có thể làm được. Các phương pháp điều trị mụn nội tiết tại nhà phổ biến:

1. Trị mụn nội tiết bằng rau diếp cá

Cách thức này thực hiện rất đơn giản. 

• Bước 1: Bạn cần chuẩn bị một lượng rau diếp cá vừa đủ, rửa sạch trong nước muối 10 phút để tiêu diệt tất cả các loại vi khuẩn. 
• Bước 2: Vớt ra để ráo nước và đem xay nhuyễn. Dùng rây chắt nước cốt. Dùng uống mỗi ngày để thanh lọc cơ thể. 

Để đạt hiệu quả tối ưu, nên duy trì đều đặn 1 lần/ngày trong 2 – 3 tuần. Tình trạng mụn của bạn sẽ thuyên giảm đi trông thấy.

2. Trị mụn nội tiết bằng bột sắn dây

• Bước 1: Lấy hai muỗng cà phê bột sắn dây đổ vào 200ml nước và khuấy đều lên để hỗn hợp tan vào nhau. 
• Bước 2: Thêm vào ít đường hoặc ít nước cốt chanh cho dễ uống. Nên sử dụng vào buổi sáng hoặc trưa để đạt hiệu quả cao. Bên cạnh đó, cơ thể cũng được giải nhiệt, nội tiết tố bên trong sẽ được cải thiện rất đáng kể.

3. Điều trị mụn nội tiết với rau má

• Bước 1: Cần chuẩn bị 200g rau má và 1 muỗng canh mật ong. 
• Bước 2: Rau má chọn loại lá to, tươi xanh, rửa sạch và ngâm với nước trong khoảng 5 phút để thanh lọc hết bụi bẩn. 
• Bước 3: Vớt rau má ra cho ráo nước rồi bỏ vào máy xay nhuyễn cùng mật ong. 
• Bước 4: Lọc lấy nước và bảo quản trong bình thủy tinh và giữ lạnh. Uống đều đặn mỗi ngày để tình trạng mụn thuyên giảm.

Điều trị mụn nội tiết bằng thuốc Tây Y

1. Thuốc ngừa thai trị mụn

Thuốc tránh thai có chứa ethinyl estradiol được dùng để điều trị tình trạng mụn nội tiết. Ngoài ra các loại thuốc này còn có chứa một số thành phần sau: Drospirenone, Norgestimate, Norethindrone…

Tình trạng mụn sẽ được cải thiện đáng kể khi uống thuốc này, đặc biệt trong thời kỳ lượng hormon tăng cao như thời kỳ rụng trứng. Tuy nhiên, nếu có các tiền sử về bệnh đông máu, ung thư, cao huyết áp thì nên ngưng các biện pháp này lại

2. Thuốc chống androgen

Các loại thuốc chống Androgen giúp giảm thiểu lượng nội tiết tố Androgen, giữ cho nó luôn ở mức cân bằng. Nếu hàm lượng Androgen tăng cao, tình trạng mụn nội tiết sẽ xuất hiện và gây ra quá trình tiết dầu nhờn. Do đó, sử dụng các loại thuốc này có thể đưa cơ thể về lại trạng thái cân bằng. Tuy nhiên không được lạm dụng để tránh các phản ứng phụ có thể xảy ra. 

3. Thuốc cân bằng nội tiết tố trị mụn Isotretinoin

Dạng thuốc trị mụn nội tiết isotretinoin chứa vitamin A liều cao (Acid 13-cis-retinoic) có tác dụng hỗ trợ điều trị tất cả các loại mụn. Vitamin A cực kỳ tốt cho da, giúp ổn định nội tiết và ngăn chặn sự tiết dầu thừa. Đồng thời hỗ trợ giải phóng lỗ chân lông khỏi những bít tắc. Do đó mà isotretinoin được đánh giá là mang đến hiệu quả trị mụn cực kỳ tốt.

Tuy nhiên khi sử dụng Isotretinoin, bạn dễ bị gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn như: da khô và nứt nẻ, tróc vảy, thiếu máu, mệt mỏi, rụng tóc. Lưu ý rằng không dùng thuốc cho phụ nữ có thai và đang cho con bú.

4. Thuốc uống trị mụn nội tiết Dexamethasone

Đây là thuốc uống trị mụn nội tiết có chứa một hàm lượng lớn corticosteroid. Chúng giúp phát huy tác dụng điều trị mụn và ức chế sự tăng sinh của hormon Androgen. Đây là hormon tiết ra ở nam giới nhưng thực tế vẫn xuất hiện ở nữ giới với một hàm lượng thấp..

Khi bạn bị tình trạng rối loạn nội tiết tố, lượng Androgen tăng sinh với hàm lượng vượt quá ngưỡng cho phép. Từ đó dẫn đến tình trạng da dầu và kích thích sự tiết bã nhờn. Vi khuẩn sẽ có điều kiện phát triển và gây ra hiện tượng mụn nhọt, viêm nhiễm. 

Dexamethasone hỗ trợ hiệu quả việc kháng viêm nhiễm ác tuyến thượng thận – nơi sản sinh nội tiết tố androgen. Do đó nó có công dụng ổn định nội tiết tố và phòng trị mụn nội tiết hiệu quả.

Tuy nhiên cần lưu ý rằng khi sử dụng các loại thuốc có chứa thành phần corticoid quá lâu dài với liều lượng cao, các phản ứng phụ có thể xảy ra. Bạn có nguy cơ gặp phải các tình trạng như đỏ da, khô da, teo da, giãn mao mạch, da bị bào mòn và nhạy cảm.

Chính vì thế, trước khi sử dụng thuốc trị mụn nội tiết Dexamethasone, bạn cần được sử chỉ định và tư vấn cụ thể của bác sĩ để tránh các trường hợp đáng tiếc xảy ra. 

Trị mụn nội tiết an toàn bằng y học cổ truyền

Thuốc Đông Y sử dụng các loại thảo dược thiên nhiên, được đúc kết qua rất nhiều thế hệ. Do đó, hiệu quả điều trị mụn thâm rất cao và được kiểm chứng qua thời gian. Các thành phần là thảo dược thiên nhiên 100% nên cực kỳ an toàn, lành tính, tốt cho sức khỏe.

Theo cách tiếp cận của Đông Y, mụn nội tiết còn được gọi là phấn thích, hình thành do sự tích tụ quá nhiều phong huyệt ở kinh phế. Từ đó sinh ra huyết nhiệt.

Nguyên tắc điều trị mụn của Đông Y là bị đâu trị đó, tìm ra nhiệt ở tạng phủ nào để thanh nhiệt giải độc chỗ đó. Từ đó trị liệu được tận gốc và ngăn ngừa khả năng tái phát trở lại.

Phương pháp Đông y hướng đến việc tác động vào căn nguyên bên trong. Cơ thể sẽ được thanh nhiệt, giải độc. Các chức năng của can thận được cải thiện, thể trạng được nâng cao. Do đó, làn da không những được giải độc mà cơ thể còn trở nên khỏe mạnh hơn.

Phương pháp Đông Y ngày nay được cải tiến rất nhiều so với phương pháp thời xưa. Các bài thuốc sắc uống cầu kỳ, rườm rà đã được thay thế bằng dạng viên uống, thuốc bôi tiện lợi, dễ sử dụng. Bạn có thể dễ dàng mang đi khắp mọi nơi.

Chế độ ăn uống cho người bị mụn nội tiết

Đối với người bị mụn nội tiết, bên cạnh việc điều trị bằng thuốc thì chế độ ăn uống cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ phục hồi. Chế độ ăn uống của những người bị mụn nội tiết cần lưu ý những điều sau:

1. Kiểm soát lượng đường trong máu

Lượng đường trong máu được đo lường và đánh giá thông qua chỉ số đường huyết thực phẩm (GI). Tuân thủ nghiêm ngặt theo chế độ ăn uống có chỉ số đường huyết thực phẩm thấp giúp cân bằng lượng đường trong máu hiệu quả. Từ đó có thể kiểm soát được tình trạng mụn thâm hiệu quả. 

Do đó, các loại thực phẩm có chỉ số GI cao như đồ uống có đường, nước ngọt có ga…, cần hạn chế tối đa.

2. Lựa chọn các món giàu dinh dưỡng

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, các nhóm thực phẩm chống viêm đóng vai trò rất quan trọng trong việc ngăn ngừa sự hình thành của mụn nội tiết. Các nguồn chất béo omega-3, cá béo, nguồn chất béo giàu omega-6 như dầu cải, tinh chất mầm đậu nành…hỗ trợ rất hiệu quả quá trình giảm thiểu mụn nội tiết.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên bổ sung đầy đủ các loại thực phẩm giàu vitamin C, hỗ trợ oxy hóa và chống viêm nhiễm. Đồng thời cung cấp các dưỡng chất tốt cho da, hỗ trợ quá trình tái tạo và phục hồi da hiệu quả. 

Những lưu ý khi chăm sóc da bị mụn nội tiết tố

Bên cạnh việc sử dụng các loại thuốc chữa trị, để đạt được hiệu quả tốt nhất, cần kết hợp các phương pháp chăm sóc da:

• Thực hiện việc rửa mặt đều đặn 2 lần/ngày với sữa rửa mặt và các sản phẩm chăm sóc da chuyên dụng. 
• Khi đi ra đường cần trang bị áo chống nắng. Che chắn thật kỹ lưỡng. Thoa kem chống nắng đều khắp da để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV độc hại.
• Hình thành thói quen đi ngủ sớm trước 11h tối để da có thời gian phục hồi và nghỉ ngơi. Đồng thời gia tăng quá trình tái tạo. 
• Uống nhiều nước hoặc trà xanh giải nhiệt, thanh lọc độc tố cho cơ thể. Nên lựa chọn các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và vitamin cho da.

Trên đây là tất cả những thông tin quan trọng cần biết về mụn nội tiết. Hy vọng bạn đọc sẽ tìm được giải pháp điều trị mụn nội tiết hiệu quả nhất cho riêng mình.