Cây an xoa khắc tinh các bệnh về gan, cách dùng và lưu ý

Từ bao đời nay, cây an xoa nổi tiếng với tác dụng chữa các bệnh về gan như viêm gan, xơ gan, men gan cao, xơ gan cổ chướng, thậm chí hỗ trợ điều trị ung thư gan. Ngoài ra, đây còn là vị thuốc có nhiều tác dụng tuyệt vời khác. Tìm hiểu về cây thuốc, các bài thuốc chữa bệnh cũng như lưu ý phải biết khi dùng trong bài viết dưới đây.

Cây an xoa là cây gì, có đặc điểm gì?

Ngoài tên gọi “an xoa” thì loại cây này còn có nhiều tên gọi khác nhau ở mỗi địa phương, vùng miền khác nhau. Thông tin về cây thuốc:

• Tên dược liệu: Cây an xoa
• Các tên gọi khác: Dó lông, Thâu kén lông, Tổ kén cái, Cây ung thư,… Nhiều nơi còn gọi chệch đi là cây An so, An soa,…
• Danh pháp khoa học – Helicteres Hirsuta Lour, thuộc họ Trôm – Sterculiaceae.

Đặc điểm mô tả cây an xoa trong thiên nhiên

Trong thiên nhiên, cây an xoa tươi có nhiều đặc điểm thực vật đặc trưng dễ nhận biết.

Dưới đây là đặc điểm nhận biết cây thuốc:

• Cây thân gỗ sống lâu năm, nhưng kích thước không lớn, chỉ cao khoảng 1,2m và mọc thành từng cụm, toàn thân cây được phủ một lớp lông mỏng.
• Lá cây to, rộng bằng bàn tay, có hình xoan, mặt trên màu xanh đậm, mặt dưới có màu trắng, cả 2 mặt lá đều có lớp lông cứng màu trắng.
• Hoa mọc thành cụm ở dưới gốc lá, có loại màu tím và có loại màu trắng, xung quanh có lớp lông nhỏ li ti. Kết hợp với hoa là quả hình thuôn dài rất giống sâu róm, có lông dài. Quả khi non có màu xanh, lúc già và chín chuyển dần sang màu nâu.

Cây an xoa có mấy loại và cách phân biệt

Trong dân gian, người ta chia loại cây này thành 2 loại khác nhau gồm an xoa tím và an xoa trắng, phân biệt bằng những đặc điểm sau:

• An xoa tím: Lá thuôn nhỏ, phiến dày, mép lá có răng cưa, có gân lá nổi rõ. Hoa mọc sát nách lá và có màu tím, quả có lông hình dáng giống con sâu róm, chạm vào bị ngứa.
• An xoa trắng: Lá tròn, to gấp đôi loại tím, đặc biệt 2 mặt lá cũng như quả, hoa đều không có lông, hoa nhỏ và có màu trắng đục, quả to hơn.

Cây hoa tím thường được sử dụng nhiều hơn, có chứa nhiều thành phần dược tính và dùng để chữa bệnh tốt hơn.

Ngoài ra, người dân còn thường nhầm lẫn loại cây này với cây tổ kén tròn (an xoa có tên gọi khác là tổ kén cái) và cây dó mốc (giống với tên dó lông của an xoa).

Vậy 2 loại cây này khác với cây an xoa như thế nào? Để phân biệt, bạn có thể dựa vào những đặc điểm dưới đây.

• Cây tổ kén tròn (Helicteres Isora L) có đặc điểm khá giống an xoa. Tuy nhiên, thân cây to hơn, lá to hơn và đầu lá nhọn, có hoa màu đỏ cam, quả hình tròn mọc thành chùm.
• Cây dó mốc (Helicteres Angustifolia) có thân nhỏ, cứng hơn an xoa. Hoa cũng có màu tím nhạt còn quả hình tròn, lá cứng, dài và nhọn hơn.

Cây an xoa mọc ở đâu tại nước ta?

Cây thuốc an xoa được phát hiện và sử dụng đầu tiên tại một bộ tộc người Campuchia, sau đó được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng người Campuchia ở Bình Phước nước ta. Loại cây này được phát hiện nhiều nhất ở vùng biên giới các nước Campuchia, Lào và Việt Nam ở khu vực rừng núi cao, ven sông, ven suối, nơi ẩm ướt.

Thời gian trước đây, cây mọc hoang rất nhiều ở khu vực Tây Nguyên, Bình Phước, Lâm Đồng, các tỉnh miền núi phía Bắc như Hoà Bình, Ninh Bình, Sơn La, Lào Cai,… hay các tỉnh miền Trung như Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị,…

Tuy nhiên, sau khi phát hiện ra những tác dụng tuyệt vời của cây thuốc, người dân khai thác quá đà dẫn đến sản lượng cây thuốc giảm sút đáng kể và cạn kiệt hơn hẳn.

Ngày nay, nhiều nơi đã tiến hành quy hoạch, nuôi trồng cây thuốc thành những vùng dược liệu rộng lớn ở Vĩnh Phúc, Hoà Bình, Đồng Nai, Lào Cai, Bình Phước,…

Thu hoạch và bào chế dược liệu

Toàn bộ mọi bộ phận của cây thuốc gồm thân cành, lá, hoa quả đều có thể được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh.

Đây là loại cây sống lâu năm trong rừng, có thể thu hái quanh năm nhưng kinh nghiệm dân gian cho thấy, tháng 9 – tháng 12 (mùa đông) là thời điểm thu hoạch tốt nhất. Thời điểm này, cây thuốc có thành phần dược tính trọn vẹn và cao nhất.

Khi thu hoạch, người dân chặt toàn bộ phần cây trên mặt đất, chặt thành từng khúc nhỏ, rửa sạch sẽ rồi đem phơi hoặc sấy khô.

Cây an xoa khô được bảo quản trong túi kín, để nơi khô ráo, thoáng gió, tránh gần nguồn nước, thỉnh thoảng có thể đem phơi nắng lại để tránh ẩm mốc, sâu mọt và dùng được thời gian lâu hơn.

Cây an xoa có tác dụng gì mà được săn tìm ưa chuộng đến vậy?

Từ bao đời này, an xoa đã được ông cha ta biết đến và sử dụng từ rất lâu đời. Không chỉ thế, những công dụng của cây an xoa còn được khoa học hiện đại nghiên cứu và công nhận.

Tác dụng cây an xoa theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, cây thuốc an xoa có vị cay, không đắng như các vị thuốc khác, có mùi thơm nhẹ rất giống vị trà và được quy vào kinh Can.

Nhờ đó, cây thuốc này cực kỳ tốt cho gan, được sử dụng nhiều trong các bài thuốc:

• Giải độc gan, làm mát gan, hạ men gan, phục hồi và tăng cường chức năng gan, dùng điều trị các bệnh về gan như viêm gan, xơ gan, men gan cao, suy giảm chức năng gan, vàng da.
• Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư, đặc biệt ung thư gan.
• Chữa mất ngủ, người gầy gò, ốm yếu.

Y học hiện đại dùng cây an xoa chữa bệnh gì?

Cho đến thời điểm hiện tại, có rất nhiều công trình khoa học nghiên cứu về cây thuốc quý này.

Các nghiên cứu cho thấy, trong cây an xoa có chứa các thành phần chính gồm có:

• Alkaloid: Hoạt chất kháng ung thư, ngăn chặn hoạt động của các gốc tự do gây bệnh, ngăn chặn và kìm hãm sự phát triển của các tế bào ung thư, đặc biệt tốt để điều trị khối u ở gan.
• Flavonoid: Chống oxy hóa, bảo vệ các tế bào trong cơ thể, tái tạo các niêm mạc bị tổn thương.
• Các enzyme và hoạt chất quý khác giúp bảo vệ tế bào và cơ thể.

Từ đó, cây an xoa được ứng dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh khác nhau, điển hình như:

• Hỗ trợ điều trị ung thư: Năm 2016, tạp chí khoa học đại học Cần Thơ đăng tải kết quả khảo sát thành phần an xoa, cho thấy có tác dụng kháng tế bào ung thư gan dòng Hep-G2. Các nghiên cứu cho thấy, dược liệu có tác dụng ngăn chặn sự phát triển, di căn của tế bào ung thư, bài tiết chất độc trong gan, tiêu diệt các tế bào ung thư. Do đó, cây thuốc này là tia hy vọng của rất nhiều bệnh nhân ung thư gan, dạ dày, đại tràng, phổi,…
• Điều trị các bệnh viêm gan A, B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan cổ trướng, men gan cao, thanh nhiệt, giải độc gan với người uống nhiều rượu, ăn uống không khoa học, điều trị vàng da do suy giảm chức năng gan,…
• Hỗ trợ điều trị các bệnh đái tháo đường và cao huyết áp.
• Chữa bệnh viêm đại tràng: Thành phần Flavonoid giảm viêm, bảo vệ thành đại tràng khỏi sự xâm nhập của tế bào gây viêm và phục hồi niêm mạc đại tràng.
• Chữa bệnh xương khớp người già: Giảm đau lưng, nhức mỏi, đau xương khớp khi trở trời, đặc biệt ở người cao tuổi.
• Giảm cân: Dược liệu có tác dụng thải độc, nhuận trường, đào thải mỡ thừa, hỗ trợ giảm cân giữ dáng.
• Trị mất ngủ, giảm mệt mỏi, chữa suy nhược cơ thể, an thần, kích thích ăn ngon, ngủ sâu giấc.

Các bài thuốc chữa bệnh bằng cây an xoa hiệu quả nhất

Trong dân gian có rất nhiều bài thuốc chữa bệnh sử dụng cây an xoa đem lại hiệu quả tích cực bất ngờ và rất được người bệnh tin dùng. Dưới đây là những bài thuốc hiệu quả nhất được kiểm chứng qua bao thế hệ mà bạn có thể tham khảo.

Các bài thuốc chữa ung thư gan

Với bệnh nhân bị ung thư gan thì cây thuốc an xoa được ví như “thần dược” và được rất nhiều người tin tưởng. Bạn có thể sử dụng độc vị an xoa hoặc kết hợp cùng với các vị thuốc khác đều được.

Bài thuốc 1 – Sắc nước thuốc cây an xoa

Với bài thuốc này cần lưu ý không dùng cây an xoa tươi mà nên sơ chế, đem phơi khô sao vàng hạ thổ trước khi dùng.

Cách làm như sau:

• Chuẩn bị 100g cây an xoa khô đã sao vàng hạ thổ (lấy cả thân cành, lá) hoặc dùng cây tươi, rửa sạch, chặt thành từng đoạn nhỏ rồi sao vàng.
• Sắc vị thuốc cùng 1.5 lít nước trong khoảng 30 phút cho đến khi còn lại khoảng một nửa.
• Đợi nước thuốc nguội và chia thành 2 phần, uống sau khi ăn 20 phút và uống hết trong ngày.

Kiên trì sử dụng đều đặn sẽ giúp ngăn ngừa sự phát triển của khối u, chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan, bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối cũng có thể dùng được.

Lưu ý: Thời gian đầu sử dụng (1 tuần đầu tiên) có thể gặp phải các triệu chứng cồn cào bụng, khó chịu,… nhưng không đáng lo ngại, các triệu chứng này sẽ giảm và biến mất sau đó.

Bài thuốc 2 – Kết hợp với cây xạ đen

Cây xạ đen cũng là một vị thuốc quý nổi tiếng với công dụng chữa bệnh ung thư, trong đó có ung thư gan.

Cách làm như sau:

• 50g cây an xoa và 50g cây xạ đen (lấy toàn bộ thân cành, lá), rửa sạch rồi đem sao vàng hạ thổ.
• Sắc 2 vị thuốc cùng 1.5 lít nước, đến khi sôi hạ lửa vừa, đun thêm 15 phút cho đến khi cô cạn còn 800ml.

Một thang thuốc uống hết trong 1 ngày, mỗi lần uống sau khi ăn no 15 phút.

Bài thuốc 3 – Kết hợp cùng cà gai leo

Thêm một bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư gan mà bạn có thể tham khảo là kết hợp an xoa cùng với cây cà gai leo.

• Một thang thuốc chuẩn bị 30g mỗi loại cây an xoa và cà gai leo, sao vàng hạ thổ cho thơm.
• Cho 2 vị thuốc sắc cùng 1 lít nước, đến khi cô đặc lại còn khoảng 600ml thì chia uống trong ngày.

Bài thuốc 4 – Thang thuốc chữa ung thư gan hiệu quả

Bài thuốc này kết hợp nhiều loại cây thuốc đều có tác dụng với bệnh ung thư gan, đem lại hiệu quả tích cực hơn.

• Chuẩn bị 50g mỗi loại gồm có cây an xoa, xạ đen, cà gai leo, bán chi liên, diệp hạ châu và bạch hoa xà thiệt thảo.
• Tất cả vị thuốc đem sao vàng, sắc cùng 1 lít nước, đun cạn đến khi còn khoảng 300ml thì chia uống 3 lần trong ngày.

Nên kiên trì sử dụng đều đặn trong 4 – 6 tháng để có hiệu quả tốt nhất.

Điều trị bệnh viêm gan B

Với bệnh viêm gan virus, dân gian thường sử dụng cây thuốc cùng với cà gai leo và mật nhân để điều trị, đem lại hiệu quả rất tốt.

Bài thuốc 5:

Cách làm rất đơn giản như sau:

• Chuẩn bị 50g cây an xoa (đã sao vàng hạ thổ), 30g cà gai leo cùng 10g mật nhân.
• Sắc 3 vị thuốc cùng 1.5 lít nước, đun lửa vừa cho đến khi cô đặc lại còn một nửa.

Mỗi ngày uống hết 1 thang thuốc trên, chia thành 3 lần uống và kiên trì trong thời gian dài. Sau khoảng 1 – 2 tháng sử dụng, nên đi khám và làm xét nghiệm để kiểm định hiệu quả và có hướng điều trị phù hợp.

Dùng cây an xoa chữa xơ gan như thế nào?

Với bệnh nhân bị xơ gan, suy giảm chức năng gan có thể sử dụng bài thuốc kết hợp với bán chi liên và cà gai leo.

Bài thuốc 6

• Sao vàng hạ thổ cây an xoa tươi, thu về 50g dược liệu khô, thêm 30g cà gai leo và 20g bán chi liên.
• Các loại thuốc rửa sạch, sắc cùng 1.5 lít nước, khi nước thuốc sôi thì hạ nhỏ lửa, đun thêm 15 phút là dùng được.

Mỗi ngày uống 2 lần sau khi ăn 20 phút, dùng thường xuyên sẽ giúp tái tạo, phục hồi tế bào và chức năng gan.

Lưu ý: Bệnh nhân xơ gan sử dụng lần đầu có thể gặp tác dụng phụ như khó chịu, bồn chồn, thèm ăn, đi ngoài phân lỏng,… Đây là dấu hiệu cho thấy độc tố đang được đào thải ra khỏi cơ thể, không đáng lo ngại.

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Khi kết hợp với dây thìa canh, dược liệu này lại có tác dụng hạ đường huyết trong máu, ổn định đường huyết hiệu quả.

Bài thuốc 7

• Chuẩn bị 50g cây an xoa đã sao vàng, 50g cà gai leo, 50g dây thìa canh cùng 20g lá neem Ấn Độ.
• Sắc các vị thuốc cùng 800ml nước, đun đến khi cạn còn lại khoảng 400ml thì uống ngay khi còn ấm, trước bữa ăn.

Bài thuốc cho bệnh nhân viêm đại tràng

Người bị viêm đại tràng có thể sử dụng nước thuốc sắc từ dược liệu để hỗ trợ điều trị, giảm đau giảm viêm, đồng thời tái tạo niêm mạc đại tràng hiệu quả.

Bài thuốc 8

• Thu hoạch cây an xoa tươi, rửa sạch rồi chặt thành từng đoạn nhỏ. Đem sao vàng trên bếp và bảo quản trong túi kín để dùng dần.
• Mỗi lần dùng lấy 100g dược liệu khô đun cùng 1.5 lít nước, cho đến khi chỉ còn lại khoảng 2 chén nước (khoảng 400 – 500ml) thì chia uống 2 lần trong ngày.

Uống nước an xoa có tác dụng gì cho cơ thể?

Bên cạnh sử dụng trong các bài thuốc chữa bệnh thì dược liệu này còn được nhiều người dùng để nấu thành nước uống hàng ngày hoặc để pha trà. Nước an xoa có vị hơi đắng, mùi thơm rất dễ chịu nên được nhiều người ưa chuộng.

Uống nước hoặc trà từ dược liệu rất tốt cho cơ thể, cụ thể:

• An thần, ngủ ngon, ngủ sâu giấc, trị ngủ mộng mị, trằn trọc, mất ngủ, khó ngủ, tinh thần suy nhược, căng thẳng,…
• Thanh nhiệt, giải độc cơ thể, nổi mụn nhọt, vàng da, sắc mặt kém, kém ăn, tiểu tiện nước màu vàng,…
• Giảm mỡ thừa, giảm cân, giữ dáng, cân bằng quá trình trao đổi chất.

Cây an xoa có tác dụng phụ không và những lưu ý khi dùng

Có thể thấy, an xoa là một vị thuốc quý, được mệnh danh là “khắc tinh” của bệnh gan. Tuy nhiên không vì thế mà có thể sử dụng tuỳ tiện và ai dùng cũng hiệu quả và an toàn.

Trước khi sử dụng cần chú ý những điều dưới đây để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

• Những đối tượng nên sử dụng: Người bị bệnh lý về gan, người uống nhiều rượu bia, chế độ ăn cay nóng, dầu mỡ, người bị nóng gan nổi mụn nhọt, mẩn ngứa, người bị mệt mỏi, chán ăn, mất ngủ, đau nhức xương khớp,…
• Các đối tượng không được dùng: Phụ nữ đang có thai hoặc đang cho con bú, trẻ em dưới 3 tuổi, bệnh nhân tim mạch, suy thận, người mẫn cảm với cây thảo mộc.
• Không dùng bài thuốc cùng với các loại thuốc Tây, nếu cần thiết phải có sự dãn cách về thời gian sử dụng ít nhất 30 phút.
• Phải sao vàng, hạ thổ trước khi dùng: Bởi cây thuốc có lông mỏng toàn thân, ở lá có lông cứng nếu dùng trực tiếp sẽ gây ngứa họng, sao vàng sẽ đốt cháy lông ở cây, điều hoà âm dương.
• Không dùng hoa và quả an xoa do có nhiều lông, uống vào gây ho, ngứa ở cổ họng.
• Cây an xoa uống nhiều có tốt không, có tác dụng phụ không? Đây là thảo dược không có độc, lành tính nhưng với người mới sử dụng có thể xảy ra một số tác dụng phụ. Một số phản ứng phụ như cồn ruột, cồn cào trong bụng, đi ngoài phân lỏng, có mùi hôi tanh như hiện tượng tiêu chảy, kiết lỵ. Các chuyên gia lý giải rằng, đây là do dược liệu đang phát huy tác dụng đào thải độc tố, phục hồi chức năng phủ tạng, hiện tượng này có thể giảm dần và hết sau khoảng 7 – 10 ngày sử dụng.
• Hiệu quả của bài thuốc còn tùy thuộc vào tình trạng, cơ địa của mỗi người do đó cần kiên trì sử dụng trong thời gian nhất định. Sau khoảng 2 tuần sử dụng, bạn có thể cảm nhận được những biến chuyển tích cực, ăn ngon, ngủ sâu giấc hơn.
• Cây thuốc an xoa có đắng không? Dược liệu này có vị đắng nhẹ, thanh mát, mùi thơm rất đặc trưng, uống vào cảm nhận được vị hậu ngọt. Do đó, đây cũng là một thức uống thanh lọc, giải độc cơ thể rất tốt, có thể dùng hàng ngày.
• Cây an xoa có ngâm rượu được không, dùng để làm gì? Nếu dùng rượu thuốc để bồi bổ, chữa mất ngủ, an thần,… thì có thể sử dụng. Tuy nhiên, nếu ngâm rượu để chữa bệnh về gan thì không nên, bởi rượu gây hại cho gan, làm bệnh tình thêm trầm trọng hơn.
• Kiêng kỵ khi sử dụng an xoa: Không ăn thực phẩm có tính hàn như cua đồng, cá mè, thịt trâu, ốc, rau dền đỏ, thịt dê, quả sung, nước chè, thuốc lá, sữa tươi,…
• Nước sắc hoặc trà từ cây thuốc chỉ dùng trong ngày, không được để qua đêm.

Quả không sai khi nhận định, cây an xoa là thần dược cho lá gan, là niềm hy vọng cho nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, khi sử dụng cần chú ý để đảm bảo các bài thuốc hiệu quả và an toàn cho sức khoẻ nhất.