Dịch Chuyển Dân Số Khu Vực Đông Dân Nhất Thế Giới Thế Kỷ 21

Dân số thế giới đã và đang thay đổi mạnh mẽ trong thế kỷ 21, với sự dịch chuyển về khu vực đông dân nhất dự kiến sẽ diễn ra trong vài thập kỷ tới. Tính đến năm 2022, hơn một nửa dân số thế giới sống tại châu Á, đặc biệt là ở hai khu vực chính: Đông Á – Đông Nam Á và Trung Á – Nam Á. Tuy nhiên, tốc độ tăng dân số giữa các khu vực và quốc gia khác nhau đã tạo nên những xu hướng dân số đáng chú ý, đồng thời báo hiệu những thay đổi lớn trong tương lai.

Châu Á: Trung Quốc và Ấn Độ dẫn đầu về dân số

Hiện tại, Đông Á – Đông Nam Á là khu vực đông dân nhất thế giới với dân số lên tới 2,3 tỷ người. Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia lớn nhất khu vực, đóng góp phần lớn vào con số này. Đến năm 2022, Trung Quốc và Ấn Độ mỗi nước có khoảng 1,4 tỷ người. Tuy nhiên, sự khác biệt rõ rệt trong xu hướng dân số của hai nước này đã bắt đầu xuất hiện từ đầu thế kỷ 21.

Dân số Trung Quốc, sau nhiều thập kỷ duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh chóng, đã bắt đầu giảm dần vào đầu năm 2023. Điều này chủ yếu do chính sách một con kéo dài và tỷ lệ sinh thấp kéo dài. Mức sinh của Trung Quốc hiện ở mức dưới mức thay thế (2,1 con/phụ nữ), khiến quốc gia này đối mặt với một tương lai giảm dân số nghiêm trọng.

Ngược lại, Ấn Độ vẫn đang chứng kiến sự gia tăng dân số hàng năm ở mức 0,7%. Nhờ tỷ lệ sinh cao hơn và lực lượng lao động trẻ lớn, Ấn Độ đã vượt qua Trung Quốc vào năm 2023 để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới. Dự kiến, Ấn Độ sẽ tiếp tục tăng trưởng dân số trong vài thập kỷ tới, mặc dù tốc độ này có thể giảm dần khi quốc gia này đạt đến mức sinh thay thế.

Sự thay đổi ở Đông Á và Đông Nam Á

Mức sinh tại Đông Á – Đông Nam Á đã giảm nhanh chóng từ những năm 1960, khi các quốc gia trong khu vực áp dụng các biện pháp kế hoạch hóa gia đình và phát triển kinh tế. Đến đầu những năm 1990, nhiều quốc gia trong khu vực đã đạt đến mức sinh thay thế, nghĩa là số con trung bình của mỗi phụ nữ đủ để duy trì dân số hiện tại. Tuy nhiên, điều này cũng có nghĩa là tốc độ tăng dân số tại khu vực này đã chậm lại đáng kể.

Vào năm 2022, tốc độ tăng dân số của Đông Á – Đông Nam Á chỉ đạt 0,2% mỗi năm. Dự đoán, dân số của khu vực này sẽ đạt đỉnh vào giữa thập kỷ 2030, với khoảng 2,4 tỷ người. Sau đó, dân số sẽ bắt đầu giảm do tỷ lệ sinh thấp và tình trạng già hóa dân số ngày càng gia tăng. Điều này đồng nghĩa với việc Đông Á – Đông Nam Á sẽ mất vị thế là khu vực đông dân nhất thế giới trong vài thập kỷ tới.

Trung Á và Nam Á: Khu vực đông dân tiềm năng

Trong khi đó, Trung Á và Nam Á, bao gồm các quốc gia như Ấn Độ, Pakistan, và Bangladesh, vẫn duy trì tốc độ tăng dân số cao hơn. Mức sinh tại khu vực này giảm chậm hơn so với Đông Á, và vào năm 2022, khu vực này vẫn tăng trưởng dân số ở mức 0,9% mỗi năm. Điều này cho phép Trung Á – Nam Á dự kiến trở thành khu vực đông dân nhất thế giới vào năm 2037, với mức dân số đạt đỉnh khoảng 2,7 tỷ người vào khoảng năm 2072.

Mặc dù khu vực này sẽ chứng kiến sự gia tăng dân số mạnh mẽ trong tương lai gần, nhưng sự gia tăng này cũng sẽ đi kèm với nhiều thách thức, bao gồm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên, dịch vụ y tế, giáo dục và việc làm. Các quốc gia trong khu vực sẽ cần phải đối mặt với những vấn đề này để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Châu Phi cận Sahara: Tương lai khu vực đông dân nhất

Trong khi châu Á tiếp tục chiếm ưu thế về dân số trong ngắn hạn, châu Phi cận Sahara đang nổi lên như khu vực có tốc độ tăng dân số nhanh nhất trên thế giới. Dự kiến, dân số của châu Phi cận Sahara sẽ tăng gần gấp đôi từ năm 2022 đến năm 2050, đạt hơn 2 tỷ người vào cuối thập kỷ 2040. Với tỷ lệ sinh cao và dân số trẻ, châu Phi sẽ vượt qua Trung Á và Nam Á để trở thành khu vực đông dân nhất thế giới vào năm 2060.

Tới cuối thế kỷ 21, dân số của châu Phi cận Sahara có thể đạt tới 3,44 tỷ người, chiếm phần lớn dân số toàn cầu. Điều này đặt ra nhiều thách thức lớn cho khu vực, bao gồm việc cung cấp giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng cơ bản cho một dân số trẻ và tăng trưởng nhanh.

Sự dịch chuyển khu vực đông dân nhất thế giới trong thế kỷ 21 cho thấy những thay đổi lớn về mặt dân số toàn cầu. Châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ, vẫn giữ vai trò quan trọng trong bức tranh dân số thế giới, nhưng những thay đổi về mức sinh và tốc độ tăng trưởng dân số đang làm thay đổi cấu trúc dân số khu vực này. Trong khi đó, châu Phi cận Sahara đang nổi lên như một trung tâm dân số mới của thế giới, với những thách thức và cơ hội lớn đi kèm.

Việc quản lý và điều chỉnh các chính sách dân số sẽ là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững cho các khu vực này, đặc biệt trong bối cảnh các thách thức về tài nguyên, môi trường và kinh tế đang trở nên ngày càng rõ rệt.