Khả Năng Tiếp Cận Dịch Vụ Y Tế Của Người Lao Động

Mặc dù tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế của Việt Nam đã đạt gần 92%, nhưng khoảng 30% người lao động, đặc biệt là lao động thu nhập thấp và lao động di cư, vẫn phải tự chi trả chi phí khám chữa bệnh. Điều này đặt ra nhiều thách thức trong việc đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ y tế cho người lao động, đòi hỏi những nỗ lực từ cả phía chính phủ, doanh nghiệp và người dân.

Thực trạng người lao động được tiếp cận dịch vụ y tế

Tiếp cận dịch vụ y tế là quyền cơ bản của mỗi người, trong đó có người lao động. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều người lao động, đặc biệt là lao động di cư, lao động trong khu công nghiệp, vẫn đối mặt với nhiều rào cản trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng. Mặc dù Việt Nam đã đạt được những tiến triển đáng kể trong việc mở rộng độ bao phủ bảo hiểm y tế (BHYT), với tỷ lệ bao phủ đạt khoảng 92% dân số vào năm 2023, nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định.

Chi phí khám chữa bệnh vẫn là gánh nặng lớn đối với người lao động có thu nhập thấp, lao động tự do. Theo khảo sát của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) năm 2022, khoảng 30% người lao động tại Việt Nam phải tự chi trả chi phí khám chữa bệnh, gây áp lực không nhỏ lên kinh tế gia đình, đặc biệt là khi thu nhập bình quân của người lao động trong khu vực phi chính thức chỉ đạt khoảng 4,5 triệu đồng/tháng.

Bên cạnh đó, người lao động di cư, lao động tại các vùng sâu, vùng xa thường gặp khó khăn trong việc di chuyển đến các cơ sở y tế. Khoảng cách địa lý, thiếu thông tin về các dịch vụ y tế, rào cản ngôn ngữ, văn hóa cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của nhóm đối tượng này. Một nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cho thấy, có đến 40% lao động di cư chưa từng đi khám sức khỏe định kỳ, và 20% gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin y tế.

Chất lượng dịch vụ tại nhiều cơ sở y tế, đặc biệt là tuyến huyện, xã, còn hạn chế do thiếu trang thiết bị, nhân lực y tế. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ bác sĩ trên 10.000 dân ở khu vực nông thôn chỉ bằng 1/3 so với khu vực thành thị . Tình trạng quá tải tại các bệnh viện tuyến trên cũng khiến người lao động khó tiếp cận dịch vụ y tế kịp thời. Ngoài ra, một bộ phận người lao động chưa có ý thức đầy đủ về việc chăm sóc sức khỏe, thường chỉ đi khám khi bệnh đã nặng, làm giảm hiệu quả điều trị và tăng chi phí y tế.

Nỗ lực cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho người lao động

Nhận thức được tầm quan trọng của việc đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ y tế cho người lao động, Chính phủ Việt Nam đã và đang triển khai nhiều chính sách, chương trình với mục tiêu cải thiện tình hình. Việt Nam đặt mục tiêu đạt độ bao phủ BHYT toàn dân vào năm 2025. Các chương trình BHYT dành cho người nghèo, người cận nghèo, người dân tộc thiểu số được triển khai rộng rãi, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người lao động khi khám chữa bệnh. Chính phủ cũng đang nghiên cứu chính sách BHYT đặc thù dành cho lao động di cư, giúp họ dễ dàng tham gia và hưởng các quyền lợi BHYT.

Song song với đó là những nỗ lực nâng cao chất lượng dịch vụ y tế thông qua việc đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở y tế, trang bị máy móc hiện đại, đào tạo, bồi dưỡng nhân lực y tế. Chương trình “Thầy thuốc trẻ tình nguyện về vùng khó khăn” đã đưa hàng nghìn bác sĩ trẻ đến công tác tại các vùng sâu, vùng xa, góp phần cải thiện tình trạng thiếu hụt nhân lực y tế.

Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong y tế cũng góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận dịch vụ y tế. Nhiều bệnh viện đã triển khai hệ thống đặt lịch khám online, khám chữa bệnh từ xa, giúp người lao động tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại. Phát triển y tế cơ sở thông qua việc tăng cường năng lực cho các trạm y tế xã, phường, đảm bảo cung cấp các dịch vụ y tế cơ bản cho người dân, đặc biệt là người lao động tại các vùng sâu, vùng xa cũng là một hướng đi quan trọng. Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục sức khỏe được đẩy mạnh nhằm nâng cao nhận thức của người lao động về việc chăm sóc sức khỏe, phòng chống bệnh tật, ví dụ như mô hình “Chợ phiên sức khỏe” tại nhiều khu công nghiệp với các chương trình khám sức khỏe miễn phí, tư vấn sức khỏe, cấp phát thuốc.

Việc cải thiện tiếp cận dịch vụ y tế cho người lao động là nhiệm vụ quan trọng, góp phần nâng cao sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người lao động, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự chung tay góp sức của cả cộng đồng, từ Chính phủ, các doanh nghiệp, đến từng người lao động.